Periudhat Gjeologjike te Tokes











Periudhat gjeologjike te Tokes jane te grupuara ne 4 epoka kryesore

1) Epoka e Prikambrianit!Kjo epoke i perket kohes qe nga krijimi i
planetit dhe deri ne shfaqjen e formave fillestare te jetes.Me teper se
80% e jetes se Tokes (qe llogaritet te jete 4.6 bilion vjet) futet ne
kete epoke.

2) Epoka Palezoike ! Ndryshe e quajtur epoka e jetes se lashte

kjo epoke ne vetvete ndahet ne disa periudha

1)- Periuda kambriane
2)- Periudha Ordovikiane
3)- Periudha Siluriane
4)- Periudha Devoniane
5)- Periudha Misispiane
6)- Periudha Pensylvaniane
7)- Periudha Permiane

Periudha Kambriane (543-590 milion vite me pare) shenon nje
periudhe te rendesishme ne historine e jetes ne Toke.Eshte koha kur
shumica e grupeve kryesore te kafsheve eshte shfaqur ne regjistrime
fosilesh.Ky zhvillim,shpeshhere eshte quajtur Shperthimi Kambrian
per arsye te kohes se shkurter gjate te ciles keto forma jetesore jane
shfaqur.Fillimisht eshte menduar se guret kambriane permbanin fosilet e
kafsheve me te para dhe me te vjetra,por kohet e fundit te tilla jane
gjetur ne gure me te vjeter.Periudha Ordovikiane (590-443 milion vite me pare) Periudha
Ordovikiane fillon me perfundimin e periudhes kambriane dhe perfundon
rreth 445 milion vite me pare me fillimin e periudhes Siluriane.Gajte
kesaj periudhe,pjesa veriore e tropikut ka qene pothuajse komplet Oqeane
dhe pjesa me e madhe toksore e planetit ka qene e mbledhur ne nje super
kontinet jugor te quajtur Gondwana Pergjate kesaj
epoke,kontineti Gondwana eshte zhvendosur ne drejtim te polit jugor dhe
nje pjese e mire e tij eshte permbytur nga ujerat.

Periudha Siluriane(443-417 milion vite me pare) eshte periudha
gjate te ciles Toka ka kaluar ndryshime te konsiderushme te cilat kane
ndikuar ne ambientin dhe jeten mbrenda saj.Periudha Siluriane ka
deshmuar nje stabilizim te klimes se pergjitheshme te Tokes.Koralet u
duken per here te pare gjate kesaj periudhe,dhe periudha Silurine shenon
kohen e evolimit te peshqeve.Periudha Devoniane (417-354 milion vite me pare) Gjelberimi ne
fillim te periudhes Devoniane konsiston kryesisht ne bime te
shkurtera,me e gjata vetem 1 meter.Ne fund te kesaj periudhe bimet e
quajtura Bishtkali,seed,kane filluar te shfaqen duke krijuar druret e
pare dhe pyjet e pare.
Gjithashtu gjate periudhes Devoniane,dy grupe kryesore kafshesh
kolonizuan vendin.Te paret,katerkembeshit ose vertebroret
tokesore,gjithashtu arthropoded e pare (lloj merimange) si dhe disa
insekte pa krahe.

Gjate periudhes Devoniane egzistonin dy masa kryesore
kontinentale.Amerika veriore dhe Europa kane qene sebashku afer
Ekuadorit,pjesa me e madhe e tokes egzistuese te tyre ka qene poshte
tokes.Ndersa Amerika Jugore,Afrika,Arabia,India dhe Astralia kane qene
ne hemisferen jugore.Nje pjese e Siberise qe njihet ne kohet tona ka
qene ne Hemisferen veriore.

Si ne kete harte.......
Periudha Misisipiane (354-325 vite me pare) Ashtu si me te gjitha
periudhat gjeologjike te Tokes,koha egzakte e fillimit dhe e mbarimit
mund te jete me saktesi jo te plote qe mund te ndryshoje dy ape tre
miliona.Malet Apalakiane (Ameriken Veriore) jane formuar gjate kesaj
periudhe.

Periudha Pensylvaniane Kjo periudhe ka filluar rreth 325 vite me
pare dhe ka mbaruar rreth 286 vite me pare.Hemisfera e jugut e cila ishe
e dominuar nga kontinenti i madh i quajtur Godwana,ka kaluar nje seri
epokash akulli gjate kesaj kohe.Epokat e akullit kane ndikuar ne
mbledhjen e ujit gjate ngrirjes dhe clirimin e dij gjate shkrirjes duke
shkaktuar ulje dhe ngritje te nivelit te oqeaneve (duke zbuluar dhe
perseri mbuluar bregdete te botes.
Periudha Permiane (290-248 milion vite me pare) eshte periudha e
fundit e epokes Palezoike.Dallimi mes epokes Palezoike dhe epokes
Mesozoike eshte bere ne fund te periudhes Permiane,ku njihet regjistrimi
i shuarjes se mases me te madhe te jetes ne Toke.Ky efekt ndikoi shume
grupe organizmash ne ambiente te ndryshme por ne pergjithesi
jovertebroret e ujrave.Disa grupe mbijetuan shuarjen masive te Periudhes
Permiane por ne numer teper te vogel per te mos arritur kurre ate
ekologji qe kishin dikure,duke hapur nje tjeter rruge per jetese
ujore.Ndersa ne Toke,nje pjese mjaft e vogel qeniesh,krijoj nje rruge te
re per nje forme tjeter jetesore e cila do te shpiente ne ate qe e kemi
quajtur Koha e Dinozaureve.