Disa sekrete do të zbulohen në vitet që do të vijnë. Të tjerë do të zgjasin në përjetësi

Historia do të ketë gjithmonë shumë mistere. Ne, me shumë gjasa nuk do të dimë se përse është përdorur Stonehenge, apo përse u shpërbë dhe u zhduk qytetërimi Anasazi, dhe ndoshta gjithmonë do të ketë debate në lidhje me autorësinë e veprave të Shekspirit, domethënë kush i shkroi ato.

Dokumentat dhe faktet që mund të kishin zgjidhur të tillë mistere kanë humbur apo janë shkatërruar prej kohësh - ose nu kanë ekzistuar asnjëherë.

Gjetja e datës me Karbon-14, testet e ADN si dhe teknika të reja shkencore mund të ofrojnë disa përgjigje. Por ato ngrejnë gjithashtu pikëpyetje të reja dhe prodhojnë në këmbim mistere të reja.

Ne gjithmonë do të na mundojë fakti që nuk mund të rihapim se si dukeshin gjërat për njerëzit që nuk e dinin ende se si do të rezultonin ato. "E kaluara është një vend i huaj", shkruante L. P. Hartley, "atje i bëjnë ndryshe gjërat".

Historianët e të ardhmes që shohin pas në fundin e shekullit 20 dhe në fillimin e shekullit 21 do të kenë një problem shtesë: shumë prova.

Roberta Vohlstetter, në studimin e saj definitiv për bombardimin e Pearl Harbourit, konkludoi se Franklin Roosevelt dhe këshilltarët e tij nuk kishin njohuri paraprake në lidhje me sulmin, ndonëse një historian që sheh nëpër dokumenta më vonë mund të provojë se, po të vështrohen me vëmendje, ato fare mirë mund të kishin shërbyer si një paralajmërim.

Konkluzioni i saj: "Ne nuk arritëm të parashikojmë Pearl Harbourin jo për shkak të dëshirës për materiale relevantë, por për shkak të bollëkut të materialeve irrelevantë".

Historianët e të ardhmes do të duhet të kërkojnë në mes të një pirgu të madh materialesh të gazetarisë së sotme mijëra gazeta e revista, operacionet 24 orësh të televizioneve, faqet e internetit dhe trafikun e thashemnajave dhe dokumentave të zbardhur fshehtas - për të gjetur ato shigjeta që rrëfejnë me të vërtetë hsitorinë. Dhe disa prej këtyre shigjetave do të mungojnë.

Boshlëqe dhe gafa

Sepse ka gjithmonë nga ata që përpiqen të fshehin të vërtetën, dhe të vërtetat që nuk mund të dihen.

Cështja e mbyllur e Gerald Posner shënon një shembull të fuqishëm që Lee Harvey Osëad e vrau me të vërtetë John F. Kennedyn.

Por mënyra e të menduarit të Osëald nuk mund të dihet asnjëherë definitivisht. As edhe motivi i Jack Ruby, i cili vrau Osëald.

Ndërkohë, ata që merren me teori konspirative vazhdojnë të akuzojnë se vrasësit e vërtetë dhe motivet e vërteta janë bërë të heshtin; ata mund të jenë disa ndjekës mes hisorianëve të pas një shekulli.

Ndërkohë, në SHBA Arkiva Ndërkombëtare po debatojnë nëse duhet të përdorë teknologjitë e reja për të gjetur se cfarë e shkaktoi atë zbrazëti 18 minuta e gjysmë në rregjistrimet telefonike të Shtëpisë së Bardhë të Richard Nixonit.

Por kjo nuk do të na tregojë me siguri përse njëri prej presidentëve më mendjemprehtë dhe me mend të shekullit të njëzetë mendoi se i duhej të mbulonte një "vjedhje të dorës së tretë" në zyrat e opozitës, një që ai pothuajse me siguri nuk kishte dijeni paraprakisht.

Teknologjia e ADN detyroi Bill Clintonin të pranojë të vërtetën e marrëdhënies së tij me Monika Levinskin, por nuk mund të na tregojë përse Clinton u soll në mënyrë kaq të pakujdesshme, as edhe përse Levinski nuk e coi për ta pastruar të famshmin fustan blu.

Gazetaria, sic ka thënë dikur botuesi i Washington Post, Philip Graham, "është i pari draft i papërpunuar i historisë". Ndonjëherë është më pak i papërpunuar se të tjerët.

Librat e Theodor Ëhite për presidentin, duke filluar në vitet 1960, ishin një gazetari e mrekullueshme e shkruajtur si histori, një model që është ndjekur që atëherë nga gazetarët dhe historianët: ngritja e një skene, beteje elektorale në një kohë ndryshimesh shoqërorë, portretizimi i afërt i kandidatëve dhe strategëve të tyre politikë, përdorimi i sondazheve dhe intervistave për të hyrë në mendjet e votuesve. Historia e ardhshme politike mund të mos ndryshojë shumë.

Në kontrast, ka një ndarje të madh mes rrëfimeve edhe më të mirë gazetareskë të diplomacisë dhe luftës, dhe kujtimeve dhe historive që vijnë më vonë, të bazuara në dokumenta sekretë dhe bisedime sekretë që nuk ka mundur të dëshmojë as edhe gazetari më këmbëngulës.

Historianët në shekullin 22 do të dinë ndoshta më shumë se sa dimë ne në lidhje me negociatat e Bill Clintonit për paqen në Lindjen e Mesme, mbledhjen e koalicionit të George Bushit për luftën në Gjirin Persik, si dhe politikat e Ronald Reaganit për të lëkundur dhe më pas shembur Perandorinë e së Keqes.

Ndoshta më bishtnuese është ajo që G.M.Young tek libri i tij "Anglia Viktoriane: Portret i një Epoke" e ka quajtur "tema e vërtetë, qendrore" e historisë: "jo ajo që ndodhi, por ajo që njerëzit ndienin kur ishte duke ndodhur", ose sic thotë Philip Sidney "ndikimet, pëshpërimat, lëvizjet e njerëzve".

Historianët në të ardhmen mund të vrasin mendjen përse popujt e shumë kombeve në shekullin 20 pranuan, e madje mirëpritën regjimet totalitarë që rrezikuan të marrin kontrollin e botës në vitet dyzetë - dhe më pas zgjodhën të përqafojnë demokracinë dhe lirinë, disa vite apo disa dekada më vonë.

Ata mund të pyesin përse elita amerikane që bëri bashkë gjithë kombin për të luftuar Luftën e Dytë Botërore dhe Luftën e Ftohtë "u thartua" në fundin e viteve gjashtëdhjetë, vetëm dy dekada para se të fitohej Lufta e Ftohtë.

Ata mund të përpiqen shumë për të kuptuar përse disa pjesë të botës - Shtetet e Bashkuara, Amerika Latine, bota islamike, Korea dhe Taivani - pranë një ringjallje të besimit fetar, ndërkohë që pjesë të tjera - Evropa, Japonia, Kina, Australia - lëvizën nga feja drejt laicizmit.

NE kemi tendencën të marrim për mirëqenje, pëshpërimat dhe lëvizjet e kohëve që jetojmë, këto miliona ndryshime mendjesh. Por për historianët e së ardhmes, ato mund të rezultojnë misteret më enigmatikë.

Nga Michael Barone