Sipas Fjalori i gjuhës shqipes së sotme: VEGIM, i, sh. e, -et..Veprim sipas vegoj. Vegimi i ditës. Diçka që na përhihet në vetëdije; ëndërr; përfytyrim i çasti i dikujt i diçkaje; halucinacion. Vegim fantastik. Vegimet e fëmijërisë. Vegimtar, që shfaqet si në vegim; ëndërrues.

Parapsikologët kanë zbuluar se, përveç shqisave normale, njeriu ka edhe një “shqisë“ tjetër të gjashtë, me anë të së cilës arrin të përftojë informacione të tjera për realitetin që e rrethon, dhe ne do ta quajmë këtë shqisë :”perceptimi jashtëshqisor”.

Madje parashikimin e ardhmes etj. Sipas disave, ka njerëz që lindin me këtë dhunti si ashtu disa të tjerët e ushtrojnë gjatë jetës. Sipas mendësisë Orientit (Lindja) ne kemi “syrin e tretë“ që gjendet në ballë në mes dy syve në rrënjët e hunës, që ka ngjyrën e kaltër.

Me ndihmën syrit të tretë aktivizohet vizionet përkatësisht vegimet tona si dhe intuita. Të gjitha ëndrrat e ditës vinë nga aktivizimi i syrit të tretë. Me të cilin mund të parashohim të ardhmen, dhe ngjarjet që do të ndodhin siç ishte rasti i Nostradamusit etj. Me këtë fushë merret parapsikologjia.

Në ndryshim nga shqisat e tjera “perceptimet jashtëshqisor” veprojnë me anë të kohës. Në këtë rast kemi dukurinë e “paranjohjes” (parashikimi i ngjarjeve të ardhshme – vegimet) dhe të “pasnjohjes” (njohja e drejtpërdrejtë e ndodhive të kaluara).

Si funksion të afërt me “perceptimet jashtëshqisor”, parapsikologët pranon edhe “psikokinezën”, d.m.th. aftësinë për të ndikuar në realitetin rrethues nëpërmjet së vetmes “forcë të mendimit”, pa ndërhyrjen e asnjë force fizike të njohur. Psikokineza është e njohur në forma nga më të ndryshme.

Këto dy funksione “perceptimet jashtëshqisor” dhe “psikokinezja” përbëjnë objektin e parapsikologjisë, duke e dalluar në këtë mënyrë nga argumentet e disiplinave të tjera shkencore. Veçoritë e “perceptimet jashtëshqisor” tregojnë që ky proces nuk është mbështetur mbi ndonjë energji të njohur në fizikë. Në të vërtetë, për të përcaktuar nëse njëfarë dukurie e vëzhguar është e lloji “perceptimet jashtëshqisor” pse “psikokinezja” eksperimentuesi duhet të sigurohet që të mos kenë ndërhyrë energjitë normale fizike.

Tek dukuria “perceptimet jashtëshqisor”, në të njëjtën mënyrë, mund të dallohen dy faza:

1. Një proces objektiv që i transmeton informacionin individit në nënvetëdijen e tij (vektori i informacionit është një energji deri tani e panjohur ose nuk është një nga format e energjisë të njohur deti tani në fizikë).

2. Një proces subjektiv, që realizohet në mendjen (në sistemin nervor) dhe që varet nga faktorë delikatë psikologjikë, të veçantë për secilin individ. Gjatë këtij procesit nënvetëdija shpesh përpunon informacionin para se ky të jetë përvetësuar me ndërgjegje nga subjekti. Subjektiviteti i procesit dhe ndryshimet e gjera psikologjike midis njerëzve të ndryshëm marrin parasysh disa veçori karakteristike të përvojës “perceptimet jashtëshqisor”:

• Larminë e madhe të formave në të cilat mund të shfaqet perceptimet jashtëshqisore, i cili shkon nga përshtypja tek ndijimet e papërcaktuara mirë; nga reaksionet lëvizore të pavetëdijshme , siç janë ëndrra, pamje, zëra, etj.

• Shtrembërimet, që zakonisht vërehen në përvojat “perceptimet jashtëshqisor”, mund të jenë interpretime simbolike, dhe prandaj vetëm interpretimi i saktë i simboleve gjen kuptimin më të drejtë të përvojës.

Ndërsa faza e dytë (subjektive) e procesit “perceptimet jashtëshqisor”, në radhë të parë, është me interes psikologjik, faza e parë ka të bëjë vetëm me dukurinë, në thelbin e saj. Edhe në qoftë se nuk njihet natyra e vepruesit që kryen “transmetimin” mund të hamendësohen tri mënyra kryesore sesi vepron:

1) Subjekti percepton sinjale “psi” (është një shkronjë e alfabeti grek, i cili do të thotë “shpirt”, “frymë“ – energji e panjohur), të lëshuara nga ndodhia e vëzhguar.

2) Të gjithë ne prodhojmë energji psi (e dukshme gjatë veprimtarisë mendore, nëpërmjet ndonjë procesi të panjohur që ndodh në sistemin nervor ose është i shoqëruar tek ai). Një pjesë e kësaj energjie “ndriçon” dukurinë e vëzhguar dhe vëzhguesi percepton atë që është “pasqyruar” nga ndodhia

3) Disa parapsikologë (të bindur në teorinë sipas së cilës “mendja” mund të ekzistojë e shkëputur nga trupi) propozojnë “hipotezën – udhëtim”, sipas së cilës “mëndja” jonë (fryma ose prapë shpirti) çlirohet nga trupi, udhëton deri në burimin e informacionit dhe e çon prapa, me vete.

Shumica e shkencëtarëve të cilët merren me parapsikologji, pohojnë se ekzistojnë dukuritë siç janë: telepatia, vegimi, parashikimi të ardhmes, që shprehet tek individët që kanë aftësitë paranormale në gjendjen e hipnozës përkatësisht në transin e hipnotik. Ndërrimi i gjendjes së vetëdijes është ende e pa njohur mirë, edhe pse disa thonë se është i pranishëm. Kjo gjendja paraqet ngushtimin e vetëdijes, kur vetëdija koncentrohet në ndonjë objekt ose ndonjë dukuri, kurse tjerat i lë pas dore. Individët në gjendjen e transit të hipnozës përjetojnë dukurit e llojllojshme siç është telepatia, vegimet e qarta, përvojat jashtë trupit etj.

Regresi kohor:

Një nga dukuritë të interesant që mund ta sjellim është kthimi mbrapa në jetë, nëpër mes hipnozës, e rikthejmë individin në periudhat e ndryshme të kuluares. Ashtu individi mund të kujtojnë gjërat, fjala vjen, individin e kanë kthyer në periudhën e lindjes së tij, ose edhe më larg. Kemi mjaft psikologë dhe psikiatër që kanë patur sukses qoftë me hipnozë, qoftë me droga halucigjene (LSD 25), duke e kthyer pacientit ndonjë periudhë të kuluares së tij. Individët nën ndikimin e hipnozës përkatësisht drogave LSD 25, të cilët rikthehen në përudhën e lindjes, japin shumë detaje, që kanë ndodhur lindjes së tyre.

Ma vonë i kanë verifikuar të gjitha detajet edhe më të imta, bile edhe fytyrën e mjekut gjinekologut, motrës medicinave dhe të gjithë personeli që ka marrë pjesë gjatë lindjes. Kjo pohon se çdo gjë që njeriu kalon gjatë jetës nuk i fshihet por mbetet i regjistruar.

Por është e nevojshme që të gjendet mënyra e përshtatshme të arritur deri tek informata e kaluarës ku janë të deponuara në trurin e njeriut. Po ashtu kemi mjaftë dëshmi, për njerëzit që ishin klinik të vdekur dhe kanë përjetuar shumë fenomene përkatësisht dukurit e ndryshme.

Kur njeriu gjendet përball situatave të rrezikshme apo të vështira, ata janë në gjendje për një sekondë ta shohin tërë jetën e tyre në retrospektiv si në shiritin e filmit. Këtë fenomen e kanë të njohur psikologët dhe është i përshkruar “vegimet panorame”. Individët janë të aftë të përjetojnë vetën jashtë trupit të tyre.

Ata e lëshojnë trupin biologjik dhe ndjehet të lirët dhe shohin gjithçka po ndodh rreth trupit të tyre biologjik. Shumë mirë e përshkruan Raymond Moody, “Jeta pas jetës”. Në këtë libër njerëzit që ishin të vdekur klinik, përshkruajnë përvojat e tyre që i kanë përjetuar. Shumica prej tyre përshkruaj tunelet e gjata në të cilin kanë kaluar. Në fund të tunelit kanë pa një dritë të fortë. Kur afrohen dritës ata rikthehen jetës.

Shëtitjet psikike, gjatë vitit 1982 tubohen një grup entuziastëve të profesioneve të ndryshme: mjekët, psikiatër, psikologët, astronomët, fizikanët, kimikët. Rezultatet e tyre realizohen më 1984. Në kushtet e kontrolluara mirë i vëzhgojnë individët siç janë bartja e porosive nëpër mes telepatisë, hipnozës, që dhanë rezultatet e mira. Ashtu verifikojnë vegimin pa përdorur sytë biologjik. Në disa shëtitje psikike edhe nëpër kohë dhe vende. Ashtu rezultatet ishin të përshkruara në mënyrë të hollësishme, siç ishin largpamësia, telepatia, vegimi, parashikimin e ardhmes, ashtu ishin hollësisht të përshkuar ngjarjet e të kaluarës, tashmes dhe të ardhshmes. Dhe më vonë edhe verifikohen të gjitha ngjarje e ardhmes qe edhe realizohen.
Vegimi i hershëm dhe kujdesi vizual

Perceptimi vizual a është i momentit, i rastit spontan apo zhvillohet në disa faza pran meditimit procesit kognitiv. Në fillimin viteve të 1980 psikologjia geshtaltiset bazohet teorinë integrale (Treisman dhe Gelade, 1980). Madje pas tyre fillon hulumtimet në disa drejtime nën emrin e fenomeneve perceptimeve të vizuale.

I kemi të njohura mirë qëndrimet e psikologjisë geshtaldiste, se çelësi i vëzhgimit gjendet në stimulimin dhe procesin integrues të trunti, dhe si të ishte përvojat aktive të vëzhguesit në rendin e dytë,. Vëzhgimi pohon që për momentin është diçka njëhershme dhe zhvillohet pa njohjen ose ndonjë ndërmjetësues tjerë psikologjik. Diçka të tillë pohon edhe Gibson, që formulon perceptimin e tij të quajtur ekologjik, dhe hell poshtë proceset tjera kognitive. Perceptimit si pas tij është direkt, dhe nuk janë të lidhura në mënyrë specifike as me trupin as me shpirtin por ato janë akt psikosomate qe janë të lidhura me vëzhguesin.

Perceptimet direket sipas Gibsonit janë prej tre principeve:

a) Të gjitha informatat e nevojshme për “perceptimet jashtëshqisor” konkrete janë në mesin e bërthamës.

b) “Perceptimet jashtëshqisor”janë të momentit dhe spontane dhe

c) “Perceptimet jashtëshqisor” janë aktive dhe të pandashme dhe japin më shumë informata. Të njëjtën kohë perceptimet drejtojnë lëvizjen, si dhe furnizojnë lëvizjen precize (Gibson 1979).

Nga ana tjetër hulumtimet nga fusha e neuroneve sugjerojnë perceptimet të natyrës tjetër. Hulumtimet neurofiziologjike tregojnë se sistemi vizual distribuon dhe modifikon gjërat dhe objektet. Përvojat tona të tanishme vizuale objektet në tërësi dhe krejt qenia e tyre, ngjyra, forma orientimi të gjitha integrohen në perceptimin që e vëzhgojmë. “Perceptimet jashtëshqisor” te tanishme që kryesisht mbështetën në neurone , janë të njohura si “modelet e pjesshme”, që flasin për proceset e perceptimit që zhvillohet në disa faza kualitative.

Koncepti i hershëm e vegimit

Gjatë viteve 80-tave shekullit që e lamë pas Treasmani e formulon teorinë e integrimit (FIT – feature integration theory) . Në të cilën teori paraqet paradigmën e shumë proceseve të vëzhgimit të një objektit. Mënyra e vëzhguarit kryesisht përmbahet nga dy faza të vëzhgimit: vëzhgimi i hershëm (early vision), në të cilën fazë nuk është e kyçur rrafshi kongnitiv dhe shpejt detekton karakteristikat e objektet si stimulimin, kurse në fazën e dytë objektet e zbuluara si dhe karakteristikat e tyre integrohen në një tërësi të një konceptit.

Teoria e integrimit të karakteristikës së funksionimit të sistemit vizual shpjegon nëpërmes hartës së stimujve vizual lokacioni ku supozohet se e kanë korelatin neuronet dhe në një mënyrë paraqesin prezantimin e “perceptimet jashtëshqisor”. Kjo teori parasheh kalimin nga vëzhgimi i hershëm në fazën e fokusuar të përpunimit. Stimujt elementar mund të ekzistojnë të pavarur njëri prej tjetrit. Ky fenomen paraqet një angazhim të procesit kognitiv, veçanti në kujdesin e vizual që është e domosdoshme për integrimin korrekt, dhe gjatë vitet e fundit kjo teori bëhet një nga teoritë ndikuese në këtë fushë të psikologjisë.

Kujdesi vizual

Shumë hulumtime neurofizilogjike tregojnë rëndësinë e rolit të hershëm të kujdesit vizual. Hulumtimet kanë zbuluar disa harta lokacionit, fokusimit, kujdesit ndaj objekti që fokusohet individi. Ashtu teoria e Trasmanit paraqet kriterin e vëmendjes vizuale të vezhgimit.

Rrallë ndonjë universitet në Amerikë e në Evropë e studion parapsikologjinë, kryesisht në drejtim të perceptimit jashtëshqisor. Kjo nuk do të thotë se parapsikologjia zbulohet sot për herë të parë. Përkundrazi ne nuk mund të kthehemi si me magji në njohës të telepatisë, të parashikimit përkatësisht vegimit, etj. Perceptimi jashtëshqisor ose shqisa e gjashtë përkatësisht syri i tretë, i përket kryesisht të ardhmes, njerëzimit të ardhshëm.

Për shkak të mosnjohjes së saj, parapsikologjia vazhdon të shihet si një fushë e lirë ku mund të gjuajnë amatorë të shumtë, të tërhequr vetëm nga një interes i gabuar për çudira (mrekullia), dhe mistere dhe jo nga dashuria për dituri. Parapsikologjia është “toka e askujt”. Nuk është i habitshëm as fakti që, shumë shpesh, përfytyrimi i kësaj disipline ngelet i errët ose i përdhosur nga spekulimet e “tregtarëve të margjinave”.

Sigurisht, edhe paranormaliteti, si të gjitha gjërat në natyrë, ka ligjet dhe rregullsitë e tij, megjithatë njohuritë tona të pamjaftueshme për këtë çështje nuk na lejojnë të shkojmë me mend përtej “hipotezës” së thjeshtë të eksperimentit, meqenëse jo vetëm një prej mijëra eksperimenteve të bëra deri më sot ka mundur të sigurojë gjithmonë të njëjtat përfundime.

Për fat të mirë, këto kohët e fundit ka filluar të shfaqet vagëllimthi një rrugë e re, e cila, nga ky vështrim, duket shumë premtuese.