Sëmundja
Dermatiti atopik ose ekzema atopike është një sëmundje inflamatore kronike e lëkurës që takohet më shpesh te fëmijët, por mund të prekë çdo moshë. Mund të shoqërohet me astmë ose rinit alergjik, patologji këto që kanë karakter familjar. Dermatiti atopik është sëmundja më e shpeshtë kronike e lëkurës te fëmijët. Rreth 15 për qind e fëmijëve në moshën 7-vjeçare kanë ose kanë pasur dermatit atopik. Shumica paraqesin kuadër klinik të lehtë dhe të mesëm. Në 90 për qind të rasteve sëmundja fillon para moshës 7-vjeçare dhe më shpesh gjatë vitit të parë të jetës. Shumica e pacientëve përmirësohen më kalimin e moshës dhe sëmundja është më e rrallë tek të rriturit.
Shkaqet
Dermatiti atopik nuk është një sëmundje ngjitëse. Ai shkaktohet nga një bashkëveprim kompleks midis faktorëve gjenetikë dhe atyre ambientalë. Faktorët gjenetikë janë të rëndësishëm në zhvillimin e kësaj sëmundjeje, por mënyra e trashëgimit nuk është shumë e qartë. Nëse njëri nga prindërit ka kaluar dermatit atopik, ekziston një risk 30 për qind që fëmija të zhvillojë këtë sëmundje dhe nëse të dy prindërit e kanë kaluar dermatitin atopik, atëherë ky risk është afërsisht 70 për qind. Studimet tek binjakët kanë treguar një konkordancë deri në 86 për qind në binjakët monozigotë, krahasuar me 21 deri në 23 për qind tek binjakët bizigotë. Ekzema paraqitet në forma të ndryshme. Shkaktarët e ekzemës, janë të shumëfishtë dhe të ndryshëm. Aq më tepër që ndikimet e dëmshme, të cilat janë edhe nga jashtë apo të brendshme, që nëpërmjet gjakut veprojnë në lëkurë. Më së shumti sëmundjen e shkaktojnë faktorët e jashtëm, sidomos te lëkura e ndjeshme. Nga këta faktorë duhet të përmendim mënyrën e jetesës të panatyrshme, sëmundjet e gjakut, çrregullimet në traktin tretës, sëmundjet nga substancat e modifikuara (sëmundja e sheqerit, trashja, shkro-fuloza etj.), të sëmundjeve infektive kronike (sëmundjet e mëlçisë, të veshkave etj.). Ekzemës i japin shkas edhe bimët, siç janë marrubi i rëndomtë, shqemja, urthi, bishtuku i detit etj.
Paraqitja klinike
Kuadri klinik varion në varësi të moshës dhe mund të përshkruhet në tri faza, karakteristika kryesore e të cilave është kruajtja. Faza foshnjore 0-2 vjeç. Në më shumë se gjysmën e pacientëve rashi (skuqja) shfaqet gjatë vitit të parë të jetës dhe fillon zakonisht në faqe. Mund të përhapet në mënyrë difuze në të gjithë trupin, kryesisht në sipërfaqet ekstensore ose të jashtme. Lëkura shpesh është e tharë, me luspa dhe e skuqur. Mund të dallohen gërvishtje të skuqura nga thonjtë e mprehtë të foshnjave. Faza e fëmijës nga 2 deri në 12 vjeç. Faza e tretë, ose ajo që u përket moshave adulte (të rritura). Tek të rriturit ekzema lokalizohet në duar, në fytyrë, sidomos në qepalla, rreth gojës dhe në ballë.
Mënyrat e trajtimit
Trajtimi i dermatitit atopik mund të vazhdojë me muaj ose vite. Ky trajtim konsiston në reduktimin e ekspozimit ndaj faktorëve agravues, mjekimin lokal dhe atë sistematik. Qëllimi i trajtimit lokal të dermatitit atopik është lehtësimi i elementeve kutane të sëmundjes, domethënë lehtësimi nga tharja e lëkurës, ekzema dhe infeksionet sekondare. Lëkura e thatë duhet të trajtohet çdo ditë, mundësisht disa herë gjatë ditës, me produkte të kujdesit ndaj lëkurës, ndërsa ekzema me preparate antiinflamatore (kortizonike). Po ashtu, kruajtja lehtësohet nga preparatet kortizonike si dhe nga ftohja e lëkurës. Duhet shmangur veshja e trashë dhe ngrohja e tepërt e ambienteve. Zgjedhja e produkteve për kujdesin e lëkurës varet nga tipi i lëkurës, stina e vitit, ekspozimi i lëkurës dhe nga preferenca e pacientit.
Mjekimet popullore
Gjatë shpërthimit të krizës së ekzemës këshillohet ushqimi i lehtë, gati për shtatë ditë, duke përdorur qumësht, perime e fruta, pastaj shtohet komposto, mish i zier, gjalpë i freskët etj. Ndalohet kategorikisht mishi i derrit, të brendshmet e bagëtive, piperi, specat, salca, pijet alkoolike etj. Mahisja e lëkurës luftohet me kompresa, me ujë të zier e me kamomil.
Arra
Një kurë popullore që ka gjetur përdorim të gjerë në shërimin e ekzemës është ajo e përgatitur me gjethet e arrës. Për të përgatitur këtë kurë bimore nevojitet një sasi gjethesh arre, të cilat duhet të zihen shumë derisa të trashet lëngu. Më pas ky lëng kullohet, duke i shtrydhur edhe gjethet. Mjekët këshillojnë që me këtë lëng të lyhet lëkura për çdo ditë. Çaji i gjetheve të arrës ndihmon, në formë lavazhi, në mjekimin e acarimit të rrugëve gjenitale, të morthit, ekzemës etj.
Bar pezmi, njëmijëfletëshi
Merren 30-60 gramë bar pezmi, të cilat duhet të zihen në një litër ujë derisa të trashet lëngu, duke e shtypur vazhdimisht me një lugë druri. Me këtë pomadë lyhet çdo ditë ekzema. Një kurë tjetër është ajo përgatitur me shkumbajkën ose lulesapunin. Merren 10 lugë çaj në dy litra ujë, të cilat zihen për 20-30 minuta. Më pas kullohen, i shtohet pak sodë buke. Me këtë lahet ekzema para se të vendoset njëra nga pomadat e mësipërme. Gjithashtu, ky lëng mund të përdoret për larjen e të gjitha plagëve.
Rrodhja e madhe
Merren 20-30 lugë çaj nga rrënjët e rrodhes, hidhen në dy ose tri litra ujë. Përgatesa vlohet deri 30 minuta, pasi ftohet kullohet lëngu. Me këtë lahet ekzema para se të përdoret pomada për lyerje. Pomada më e mirë dhe më me rezultat kundër ekzemës është: 11 gramë squfur, 13,7 gr sulfami (pluhur), 20,5 gr talk, 27,7 gr vaj ulliri, 8,2 gr vazelinë dhe 16.4 gr lanolinë, të cilat përzihen së bashku shumë mirë, pastaj i shtohet edhe 2.8 gr tretësirë të acidit klorhidrik. Me këtë pomadë ekzema lyhet dy herë në ditë, ndërsa rezultatet duken pas katër javësh.