Nevojshmeria e filozofise

KUJT I NEVOJITET?



Te gjitheve. Filozofia nuk eshte prone e atyre qe mund te formojne teori te shprehura me pak apo me shume bukur , duke perdorur nje gjuhe qe nuk e ka zakon te jete e arritshme tek ata qe nuk kane bere studjime te vecanta.
Filozofia, si nje menyre jetese, si nje kerkim i dijes, eshte per te gjithe dhe nje mundesi e tille i nevojitet te gjitheve , nje mundesi per te pyetur veten lirshem mbi anet e qenies dhe te botes.
Kurioziteti per te mesuar eshte nje menyre jetese. Dhe pasi te kemi gjetur disa pergjigje te pergjithshme baze qe pershtaten ne nevojat tona, mund ti zbatojme cdo dite e duke u permisuar.
Kjo gje eshte ajo qe na ben filozofe dhe jo titujt universitare , qe te shumten, sigurojne qe kemi ndjekur mesime ne nje shkolle, por jo se kemi mesuar te mendojme dhe te jetojme.
As nuk mund te deklarojme se Filozofia eshte nje angazhim qe u pershtatet vetem te rriturve.
Si nje shprehje jetesore shfaqet qe nga femijet, ne ‘’psete’’ e tyre te para, dhe tek te rinjte , te cilet jane te mbushur me pyetje dhe surpriza perpara zhvillimit te tyre dhe perpara nje mjedisi qe u eshte joshes dhe njekohesisht zhurmues.



Prova e kesaj dobishmerie te lajmishme te Filozofise ndodhet tek suskesi qe arriti libri ‘’Bota e Diturise ‘’ e Jostein Gaarder, duke u mbajtur per 40 jave rrjesht ne vendin e pare midis librave me te shitur.
Dhe e cuditshme dhe e gezueshme eshte se ata qe jane me te apasionuar pas ketij libri , jane te rinj dhe adoleshente, qe ndihen si ne nje portret ne kete roman te kerkimeve misterioze te disa te vertetave qe u interesojne te gjitheve.
Mund te jete se ky roman , ashtu sikur dhe vete shkrimtari thote, ka shmangur qendrimet teper serioze te doktrinave filozofike ose gjuhen e erret qe perdorin disa skepticista apo profesore.

Dhe aty ndodhet katedra e celesit te suksesit te tij: te arrije tu pergjigjet temave me nje menyre te thjeshte dhe te dobishme, ashtu sikur mund ta beje vetem filozofia. ‘’Kush je?’’, ‘’ Nga ku vjen bota?’’.
Kush eshte ai qe nuk ka nevoje per pergjigje qe ta inkurajojne te vazhdoje te kerkoje tek keto ane?

NEVOJITET ME TEPER FILOZOFI

Me te vertete, kemi nevoje per me teper filozofi, por Filozofi te vertete, kaq te thjeshte dhe kaq te thelle ashtu sikur eshte edhe vete jeta.
Nuk kemi nevoje per nderlikueshmeri artificiale dhe as kritika per ato qe kane ose nuk kane shkruar gjate rrjedhes se Historise.
Kush zoteron kaq dituri qe te mund te arrije te kritikoje mendimtaret e medhenj ne emer te nje vertete qe nuk ka arritur?
Nje gje eshte shkaku i thelle i Universit dhe i njeriut – per te mos futur misterin e Zotit – dhe krejt tjeter gje eshte rrjeti i nderlikuar i teorive qe nuk udheheqin askund dhe as nuk zgjidhin shqetesimin natyral te tegjithe atyre qe kane nevoje per filozofine.



Filozofia duhet te jete natyrale, ashtu sikur jane te gjitha gjerat qe ekzistojne. Njeriu duhet te miresillet kundrejt Natyres, jo vetem si mjedis por edhe persa u perket ligjeve qe modifikojne qe nga Zoti e deri tek mibrobet.
Sot problemi duket se ekziston ne mbylljen e ideve nen celesa qe kuptohen nga pak initaconante materialiste.
Keshtu Filozofia behet brendesore e rreme dhe i jep te drejte atyre qe shpifin mbi esoterizmin , si nje forme apokrifike.
Brendesore jane te gjitha gjerat qe nuk njohim – qe jane te shumta – dhe roli i filozofise eshte te lehtesoje gradualisht erresiren e paditurise per ta shenderruar ne shkelqimin e dijes.



Pertej modave, filozofi i madh Platon thonte ne vepren e tij ‘’Parmenidi’’ : ‘’Eshte i bukur dhe hyjnor vrulli i zjarrte qe te hedh ne arsyet e gjerave.
Por ushtrohu dhe edukohu tek keto ushtrime qe fenomenikisht nuk nevojiten askund, dhe qe turmat e popullit quajne teprica te brishta, sa je akoma i ri. Ne te kundert, e verteta do te te ike nga duart’’.



Nuk ekziston asgje e re poshte Diellit… As koha qe kalon mund te shtremberoje kete shpirt zanafilles qe na ben te kemi prirje drejt Filozofise dhe qe, kur shprehet, flet qarte per rinine e ketij shpirti, pavaresisht viteve natyrale qe mbart.



Per ndonje arsye, gjithashtu Greket klasike kishin zbuluar se ‘’ Aferdita e Arte’’ – ose rinia e perjetshme – gjendet ne zemrat qe kurre nuk mbyllen ne enigmat e jetes, por dalin te vendosur per ti mundur ato.

POR CFARE ESHTE FILOZOFIA?


Kemi lexuar kaq shume percaktime te prejardhjeve te ndryshme, qe do te thote se nuk eshte e lehte te mbetemi tek nje tjeter akoma.
As nuk duam te ngaterrohemi ne polemikat qe here pas here skepticistet kane krijuar midis tyre. Si nese konsiderohet nje shkence e vecante, si nje shkence e te gjitha shkencave, ose nje jo – shkence, kuptimet e sotme jane kaq te perziera sa per fat te keq i japin te drejte atyre qe besojne se filozofia nuk ka lidhje me vete jeten, dhe keshtu nuk sjell asnje lloj dobishmerie tjeter pervec se nje ushtrim intelektual shqeto. Dhe as nuk na intereson te merremi me totalin e rastesive qe ndryshuan qellimin dhe konceptin e filozofise.



Le te mjaftohemi te themi se nese sot mund te duket si dicka e paarritshme dhe e pafrytshme, por ne epokat klasike te Lindjes dhe Perendimit, Filozofia u perpoq tu pergjigjet pyetjeve te medha mbi Universin dhe njeriun, dhe sidomos u perpoq te themeloje nje menyre jetese , nje ndihme te rendesishme per Njeriun si je pjese e Universit.



Nese do te bazohemi ne traditat e lashta greke, ai qe formoi per here te pare fjalen Filozofi ishte Pitagora, i cili deklaroi se ai vete nuk ishte nje njeri i ditur, por ishte nje njeri qe dashuronte Diturine, pra nje ‘’Filozof’’.
Ky eshte shpjegimi me i thjeshte dhe me i thelle qe gjejme.
Eshte pra Dashuria mbi Diturine, ajo qe mund te munde njerezit, ajo qe hap syte botes, ajo qe e nxjerr nga nje izolim egoist, dhe eshte ajo qe qe e ben te jete i shqetesuar ne nje menyre te shendoshe ne kerkimin dhe gjetjen e disa te vertetave te dobishme mbi ekzistencen e tij.
Dashuria eshte nje motor i rendesishem, dhe kur Dashuria udheheq tek Dituria, shume dyer te brendshme, qe deri atehere ishin te mbyllura dhe te panjohura per vet vetveten e tij, hapen.
Nuk kerkon askush ‘’te Verteten’’ , te Verteten e Madhe dhe unike, pasi dihet se njerezit do te bejne gabim.
Por cdonjeri, cdo filozof me menyren e tij, u mundua te gjente disa celesa qe do tu lejonin te gjithe njerezve – jo vetem atyre, individualisht – te arrijne ne nje vend, ne nje nuance te se Vertetes.

KU NA SHERBEN?



Pas shume vitesh perpjekjesh per te na mbushur mendjen se Filozofia nuk sherben per asgje, dhe qe as nuk ka te beje fare me jeten reale, kuptohet qe kushton shume rimarrja e idese se dobishmerise se saj.
Eshte e qarte se si ushtrimi i mpreehtesise mendore nuk vlen asgje me shume pervec se zhvillimin e ‘’muskujve’’ mendore, per te mprehur gjuhet dhe penat, per te mund te shprehet dikush ose te shkruaje me nje menyre gjithmone e me konfuze, pavaresisht se fenomenikisht duket nje menyre intelektuale.
Kjo forme e filozofise nuk mund te na ndihmoje si njerez. Por le te kthehemi ne praktiken qe perpiqemi ti japim jetes.



Kush nuk i ka bere pyetje vetes ne moshen feminore, ne adoleshence, ne moshen rinore dhe madje dhe ne pjekurine e tij, disa here te fshehurazi qe te mos tregojme dobesi apo padituri?
Sa here keto pyetje nuk mbeten ne ajer ne dimensionin e te pamundures dhe te paarritshmes?
Sa here nuk jemi tortuaruar duke menduar mbi lindjen dhe vdekjen, semundjen dhe pleqerine?
Sa here nuk kemi kerkuar nje pergjigjje mbi boten dhe pranine tone mbi te?
Sa here nuk jemi rrotulluar perreth idese se Zotit, disa here duke e refuzuar per arsye te nderlikueshmerise se saj, dhe here te tjera duke e lene te jetoje si nje ndjenje e pamundur per tu kuptuar? Sa here nuk na eshte nevojitur Filozofia per tu ndihmuar kundrejt dyshimeve, ankthit dhe deshperimit?



Dime qe Filozofia nuk na sherben per te na bere te ditur dhe as per te gjetur celesin e mistereve te Universit.
Por gjithashtu dime se na sherben per te qartesuar disa pasiguri, per te perdorur mendjen tone, per ti shtruar vetes sone jo vetem pyetje, por edhe te guxojme te gjejme pergjigje.
Dime qe nuk dime asgje, ashtu sikur bukur thoshte Sokrati, por per kete na nevojitet Filozofia, pasi ajo na ve ne rrugen e dijes.
Dale ngadale, pa u nxituar, pa ankth, duke pranuar larmine e pafund te sigurive qe fitojme.



Filozofia na sherben per te jetuar. Eshte nje art shume i veshtire me te cilin asnjeri nuk merret dhe asnjeri nuk duket se njeh tekniken dhe menyrat e tij.
Thjeshte vijme ne jete dhe lejojme instiktit te na tregoje rregullat e lojes, ose i shtremeberojme sipas pranimeve parodike.
Por Jeta, me shkronja te medha eshte dicka tjeter krejt ndryshe.
Jeta eshte te dime se kush jemi,, te dime se nuk jemi unike, se ato qe na duken teste te dhimbshme dhe veshtiresi, nuk jane asgje tjeter pervec se shkalle per te mesuar tja arrijme vete, tja dalim mbane me mjetet qe ne disponojme.
Eshte te intuitojme se po ikim drejt nje kohe-vendi dhe le te mos jete ai qe njohim deri tani. Eshte te konceptojme nje fije lidhjeje reciproke qe mund ta quajme – nese duam – perjetshmeri.



Filozofia sherben per te justifikuar Jeten dhe jo per tu lene te zvarritemi nga ajo. Sherben per te vleresuar te gjitha gjallesat dhe jo vetem njerezit.
Sherben per te shikuar qiellin dhe token, per te gdhendur ne thellesine e tokes dhe per te shpuar thellesine e qiellit, per te pare perreth, per te menduar dhe per te ndjere. Qe te jemi filozofe do te thote te jemi te ndergjegjshem te pyetjeve dhe pergjigjeve te tyre, te papercaktuara, por qe shkojne drejt nje kuptimi gradual te se Vertetes.
Asnjeri nuk do te na paguaje per kete.
Nuk fitojme mjetet e jeteses me kete menyre, por ajo qe fitojme eshte te dime se si te jetojme dhe te jemi mjaft te kompletuar me sigurine tone brendesore dhe vetebesimin.

Janë shumë gjëra që na nevojiten në këto momente. Me të vërtetë,
jemi të varfër brënda këtij bollëku dhe rehatllëku që na ofron një
teknologji që ndodhet nën shërbimin e nevojave të vërteta dhe të
supozuara të njeriut.Por, vërtetojmë se sa më shumë kemi, aq më shumë
nevojitemi dhe kjo përbën një rreth vicioz që është e vështirë të
ndalojë, vetëm nëse arrijmë atë që me të vërtetë na nevojitet. Për këtë
arsye themi: Na nevojitet më tepër Filozofi.

Kur shpjegojmë qëllimet e filozofisë, theksojmë sidomos seminaret
bashkëkohore të Filozofisë që kryhen me mënyrën klasike. Dhe vëmë
theksin aty, domethënë në mënyrën klasike, ku Filozofia me kuptimin e
gjërë të saj, përmban të gjithë fazën e jetës dhe mundohet tu përgjigjet
pyetjeve të saj, pa u kufizuar në kuadra të kristalizuara që sot
perdoren.



SOT EKZISTON FILOZOFIA, POR…….

Dikush mund të pyesë veten: Pse nuk ekziston
filozofia në kohët e sotme, që të drejtohemi stilit klasik? Po ekziston,
por … Nuk do të hymë në detaje të programeve universitare, dhe as tek
ato që në disa vënde përdoren në gjimnaze. Ekzistojnë mësime filozofie,
por ajo lëndë mbush jetën e atyre që e japin si mësim, apo jo, ose të
atyre qëndjekin mësimet e filozofise? Jo sipas programeve , por sipas
mësuesve që e japin si mësim. Vetëm ata që dedikohen me dashuri të
vërtetë në punën e tyre arijnë të bëhen të kuptueshëm nga nxënësit e
tyre dhe arrijnë të zgjojnë një ndjenjë kërkimi dhe takimi.
Të tjerët krijojnë një kaos të kotë mendor që përfundon në mënyrat e
njohura që përdoren sot për të karakterizuar filozofinë: budallëqe
fjalësh të çuditshme dhe kuptime të pavlera dhe të padurueshme. Ky
është mallkimi i padrejtë që vuan filozofia: të qenit e padobishme.

Nuk nevojitet për asgjë praktike dhe as nuk ofron para. Domethënë,
për të nxjerrë dikush para në këtë sektor duhet të merret vetëm me
departamentin e arsimit (dhe jo gjithmonë me qejf) ose të ketë fatin e
pabesueshëm të nxjerë ndonjë libër që të mund të lexohet dhe të bëhet i
pranueshëm. Akoma jehojnë tingujt e polemikave që u bënë në Spanjë kur u
vendos të dilte kjo lëndë nga programet e shkollave të mesme. Pa u
thënë qartë, lihej të kuptohej ideja e ‘’ padobishmërisë’’. Për këtë
arsye u ankuan pedagogë dhe nxënës dhe fakti që disa njerëz guxuan të
vërtetojnë se rinia pa filozofi nuk do të mësonte të mendonte, ishte me
të vërtetë dicka e gëzueshme. Por ndoshta nuk është aty tema e bisedës?
Ndoshta ajo që në të vërtetë u intereson – nuk mund të them se kujt,
por duhet të ekzistojnë mbi një person – është të mos mendojë rinia dhe të lihet të zvarritet nga rrymat e budallepsura të modave. Mos
ndoshta nuk do të ishte shumë më e vështirë të demagogohet një rini me
aftësinë e të menduarit? Ne çfare gjëndje mbeten me të vërtetë ata që
mbarojnë Shkollën universitare të Filozofisë? Pas disa vitesh pune, në
mëndjen e tyre ziejnë qindra ide kontradiktore të reflektuesve të
epokave të ndryshme, pa mundur asnjeri të gjejë fillën që i bashkon
këto epoka historike dhe mendimet që dalin nga to.
Filozofi i ri i sotëm ( a mund të quhet filozof ai që mbaron këto
studime? ) jeton në konfuzion, ose ka prirje të ndjekë ato doktrina që
me një mënyrë të shkathët i janë shfaqur si më të ‘’mirat’’. Apo ndjehet
i paaftë me kaq shumë argumente që nuk i sjellin zgjidhje për
problemet që po përballon në jetën e përditshme. Për këtë, nuk është se i
mungon tërësisht Filozofia, por…



POR ÇFARË ËSHTË FILOZOFIA?

Kemi lexuar kaq shumë përcaktime të prejardhjeve të ndryshme, që do
të thotë se nuk është e lehtë të mbetemi tek një tjetër akoma. As nuk
duam të ngatërrohemi në polemikat që herë pas here skepticistët kanë
krijuar midis tyre. Si nëse konsiderohet një shkencë e vecantë, si një
shkencë e të gjitha shkencave, ose një jo – shkencë, kuptimet e sotme
janë kaq të përziera sa per fat të keq i japin të drejtë atyre që besojnë se filozofia nuk ka lidhje me vetë jetën, dhe kështu nuk
sjell asnjë lloj dobishmërie tjetër përvec se një ushtrim intelektual
shqeto. Dhe as nuk na intereson të merremi me totalin e rastësive që
ndryshuan qëllimin dhe konceptin e filozofisë.
Le të mjaftohemi të themi se nëse sot mund të duket si dicka e
paarritshme dhe e pafrytshme, por në epokat klasike të Lindjes dhe
Perëndimit, Filozofia u perpoq tu përgjigjet pyetjeve të mëdha mbi
Universin dhe njeriun, dhe sidomos u përpoq të themelojë një mënyrë
jetese , një ndihmë të rëndësishme për Njeriun si një pjesë e
Universit.

Nëse do të bazohemi në traditat e lashta greke, ai që formoi për herë
të parë fjalën Filozofi ishte Pitagora, i cili deklaroi se ai vetë nuk
ishte një njeri i ditur, por ishte një njeri që dashuronte Diturinë, pra
një ‘’Filozof’’.Ky është shpjegimi më i thjeshtë dhe më i thellë që
gjejmë. Është pra Dashuria mbi Diturinë, ajo që mund të mundë njerëzit,
ajo që hap sytë botës, ajo që e nxjerr nga një izolim egoist, dhe është
ajo që e bën të jetë i shqetësuar në një mënyrë të shëndoshë në
kërkimin dhe gjetjen e disa të vërtetave të dobishme mbi ekzistencën e
tij. Dashuria është një motor i rëndësishëm, dhe kur Dashuria udhëheq
tek Dituria, shumë dyer të brëndshme, që deri atëherë ishin të mbyllura
dhe të panjohura për vet vetveten e tij, hapen. Nuk kërkon askush ‘’të
Vërtetën’’ , të Vërtetën e Madhe dhe unike, pasi dihet së njerëzit do
të bëjnë gabim. Por çdonjëri, çdo filozof me mënyrën e tij, u mundua të
gjente disa çelësa që do tu lejonin të gjithë njerëzve – jo vetëm
atyre, individualisht – të arrijnë në një vënd, në një nuancë të së
Vërtetës.NEVOJITET MË TEPËR FILOZOFI

Me të vërtetë, kemi nevojë për më tepër filozofi, por Filozofi të
vërtetë, kaq të thjeshtë dhe kaq të thellë ashtu sikur është edhe vetë
jeta. Nuk kemi nevojë për ndërlikueshmëri artificiale dhe as kritika për
ato që kanë ose nuk kanë shkruar gjatë rrjedhës së Historisë. Kush
zotëron kaq dituri që të mund të arrijë të kritikojë mendimtarët e
mëdhenj në emër të një të vërtete që nuk ka arritur? Një gjë është
shkaku i thellë i Universit dhe i njeriut – për të mos futur misterin e
Zotit – dhe krejt tjetër gjë është rrjeti i ndërlikuar i teorive që
nuk udhëheqin askund dhe as nuk zgjidhin shqetësimin natyral të të
gjithë atyre që kanë nevojë për filozofinë.

Filozofia duhet të jetë natyrale, ashtu sikur janë të gjitha gjërat
që ekzistojnë. Njeriu duhet të mirësillet kundrejt Natyrës, jo vetëm si
mjedis por edhe përsa u përket ligjeve që modifikojnë që nga Zoti e
deri tek mibrobet. Sot problemi duket se ekziston në mbylljen e ideve
nën çelësa që kuptohen nga pak initaconantë materialiste. Kështu
Filozofia bëhet brëndësore e rreme dhe i jep të drejtë atyre që shpifin
mbi esoterizmin , si një formë apokrifike. Brëndësore janë të gjitha
gjërat që nuk njohim – që janë të shumta – dhe roli i filozofisë është
të lehtësojë gradualisht errësirën e paditurisë për ta shndërruar në
shkëlqimin e dijes.

eshte nje pergjigje shume e mire se perse gjithmone e me shume me pelqen te lexoj filozofi.