Ky muze i pari në llojin e veti ndodhet në Holandë dhe quhet “Corpus Museum for Ηuman Βody“, duke krijuar kështu një projekt të ri në lidhje me mënyrën e të njohurit të gojës së njeriut dhe të funksionimit të saj nga vetë njeriu.

Praktikisht është një gojë njeriu gjigante, dhe çdo vend i muzeut e tregon me një realitet shumë të madh çdo pjesë të gojës. Kështu që vizitorët mund të bëjnë një vizitë kafkën e kokës, të hyjnë në gojë, të dëgjojnë rrahjet e zëmrës apo dhe rrjedhën e gjakut në damarë…, duke e vërtetuar kështu se si saktësisht funksionon trupi jonë!

Pikë nisja janë këmbët, nga ku fillon dhe përshkrimi mbresëlënës i muzeut, e ndërsa udhëtimi shkon drejt pjesëve të sipërmve të turpit, duke shkuar deri tek qelizat nervore të kokës.

Në muze është përdorur teknologjia me e re për sa i përket imazhit dhe zërit për ta bërë sa më të gjallë dhe real këtë projekt. Kurse në pjesë të ndryshme të muzeut vizitorët mund të bëjnë pyetje të ndryshme ne lidhje se si funksionon trupi dhe specialistë e asaj fushe do t’ia shpjegojnë në mënyrë sa më thjesht.

Nëse keni, për shembull, një pyetje se «Si rritet një fëmijë në barkun e nënës?» ose «Me cilën mënyrë zemra dërgon gjakun deri në tru?» në “Corpus Museum for Ηuman Βody” një ekspert do të jua shpjegoi më me hollësi. Pasi atje brenda paraqitet me kaq skematizëm… sa që nuk do të vështirësoheni fare!

Gjithçka që duhet të dini për 45 organet dhe pjesët e trupit tuaj!
Funksioni që kryejnë ato në organizëm. Bashkëveprimi i tyre me njëri-tjetrin

Është shumë e rëndësishme për të gjithë ne që ta njohim sa më mirë trupin tonë. Kjo do të na ndihmonte mbi të gjitha për mënyrën se si duhet të veprojmë kur ndjejmë një dhimbje diku, pasi do të dallonin se nga cili organ vinte. Një informim i mirë për trupin do të ishte edhe një mënyrë më e mirë për kurimin e sëmundjeve. Trupi i njeriut është si një makinë dhe shumë gjëra funksionojnë si një zinxhir.
Njeriu është një primat dykëmbësh që i përket llojit gjitar të Homo sapiens (latinisht “njeri i ditur” ose “njeri i mençur”) nën familjen e homicideve. Njeriu ka një tru tejet të zhvilluar të aftë për arsyetim abstrakt (përnxjerrës), gjuhë dhe brendashikim. Kjo, së bashku me një mbajtje të drejtë të trupit që çliron gjymtyrët e tij të sipërme për përdorimin e sendeve, e ka lejuar njeriun të përdorë gjerësisht vegla më shume se çdo lloj qenieje tjetër.
Si pothuaj të gjithë primatët, njeriu është nga natyra i shoqërueshëm. Sidoqoftë, njeriu është mjeshtër në përdorimin e sistemeve të komunikimit për vetë-shprehje dhe shkëmbim mendimesh. Njeriu është qenia më e koklavitur e zhvillimit natyror. Anatomia e njeriut si krijesë në tokë dallon shumë krahas krijesave të tjera edhe pse ka ngjashmëri në pjesë të veçanta me ndonjë grup të krijesave të cilat jetojnë në tokë. Në suplememtin e sotëm të gazetës “Albania” ju do të mësoni gjithçka për organet e trupit tuaj si: ku janë të vendosura, si përbëhen, si bashkëveprojnë me njëri-tjetrin etj. Janë plot 45 organe të cilat përveçse kryejnë një funksion specifik në organizëm kanë bashkëveprim edhe me organet e tjera. Elementi më dallues, nga krijesat tjera në tokë, është struktura e tij trupore si ajo e sistemit skeletor ashtu edhe ajo e sistemit muskulor e nervor që mundësojnë qëndrimin e tij në dy gjymtyrë, pra në pozitë vertikale, në këmbë. Këtë veti mund ta arrijnë disa kafshë për një kohë të caktuar, por nuk është veti e tyre, sepse edhe pse ndoshta sistemi i tyre muskular përqendrohet në zhvillimin e vet për lëvizje vertikale (ose të inicuar vertikale) prapë se prapë sistemi skeletor dhe nervor mbeten të tillë që dëshmojnë për një qëndrim horizontal.

Çfarë ka në trupin e njeriut

Qelizat

Në trupin e njeriut ka afërsisht 100 trilion qeliza. Çdo minutë vdesin rreth 300 milion prej këtyre qelizave. Në qoftë se organizmi i trupit nuk do t’i zëvendësonte në mënyrë të vazhdueshme ato, të gjitha qelizat e trupit do të vdisnin për 230 ditë.
Uji

Uji përbën rreth 69 për qind të trupit të njeriut. Nëse nga një njeri me peshë 73 kg do të largohej i gjithë uji që përmban trupi i tij, atëherë ai do të peshonte vetëm 29 kg.
Elementet
Në trupin e njeriut, përveç ujit, ndodhen edhe shumë lëndë të tjera. Një njeri me trup normal përmban aq yndyrë sa për të prodhuar shtatë kallëpe sapuni, sheqer aq sa për të mbushur një kavanoz, kripë sa për të mbushur gjashtë kripore, karbon sa për të prodhuar 9000 lapsa plumbi, fosfor sa për të prodhuar 2200 fije shkrepëse, hekur sa për të bërë një gozhdë 25 mm, një lugë squfur dhe 30 gram metale të tjera.

Gjaku

Nëse qelizat e gjakut do të vendoseshin njëra pas tjetrës, ato do të formonin një varg me gjatësi 96500 km, pra aq të gjatë sa për t’i rënë rreth e qark, botës më shumë se dy herë. Koha që i nevojitet një rruaze të bardhë të gjakut për të shkuar nga zemra në kokë, është 10 sekonda, ndërsa nga këmba në kokë 1 minutë. Kështu, brenda një dite, kjo rruazë e bardhë gjaku bën 1000 vajtje-ardhje në trupin e njeriut. Mendohet se marrja e gjakut mënjanon shqetësime të ndryshme në trupin e njeriut.
Kështu, dihet që mbreti Frederik, për t’u qetësuar, përpara betejës, merrte gjak. Ndërsa Luigji i XIII-të, brenda 6 muajve, ka bërë 47 marrje gjaku nga trupi i tij.

Lëkura

Trashësia e lëkurës së trupit të njeriut ndryshon sipas vendit. Në kapakët e syve, kjo trashësi, është vetëm 0.5 mm, ndërsa në shputën e këmbës arrin gati 0,5 cm. Në çdo 250 cm2 lëkurë ka 19 milion qeliza, 60 qime, 90 qeliza yndyrore, damarë me një gjatësi prej 570 cm, 650 qeliza të djersitjes dhe 19 mijë qeliza ndjesore. Lëkura është ajo pjesë e trupit që zë më shumë vend dhe, megjithatë, peshon vetëm 2.7 kg. Nga trupi i njeriut, gjatë jetës së tij, bien mesatarisht rreth 18 kg lëkurë.
Muskujt
Kur marrim një laps, në këtë veprim marrim pjesë të paktën 12 çifte muskujsh, kur hedhim një hap, 200 çifte, kur rrudhim vetullat, 43 çifte dhe kur buzëqeshim, 17 çifte muskujsh. Pesha e muskujve të një burri është sa 40 për qind e peshës së tij, ndërsa te gruaja kjo arrin në 35 për qind. Muskuli më i madh në trupin e njeriut është muskuli “glutaeus maximus” (muskuli i të ulurit), ndërsa muskuli më i vogël “musculus tensor tympany”, që ndodhet brenda veshit.
Zemra

Zakonisht zemra jonë bën 60-70 rrahje në minutë, mesatarisht rreth 2-3 miliard rrahje gjatë gjithë jetës. Zemra pompon gjakun në një rrjet damarësh, (enësh gjaku), me një gjatësi të përgjithshme prej 120 mijë km. Gjatësia e këtij rrjeti e rrethon botën tre herë. Sa më e madhe që të jetë mosha e një njeriu, aq më e ngadaltë është rrahja e zemrës së tij. Zemra e një foshnje bën 130 rrahje në minutë, e një fëmije tre vjeçar 100 rrahje dhe zemra e një 12-vjeçari 90 rrahje në minutë.
Kockat
Para lindjes dhe në fëmijëri kockat janë të buta. Forcimi i tyre vazhdon deri në moshën 25 vjeç. Fëmijët e porsalindur kanë 350 kocka, të cilat, me kalimin e kohës, bashkohen midis tyre. Në trupin e një njeriu të rritur ndodhen 206 kocka dhe skeleti i tij peshon 76 kg. Kockat përbëhen 70 për qind nga lëndë minerale dhe 30 për qind nga material organik, qeliza të gjalla.

Rritja
Trupi i njeriut në çdo natë rritet afërsisht 1 cm, gjatësi të cilën e humbet ditën. Rritja gjatë natës shpjegohet me faktin se trupi, duke qenë i shtrirë i shmanget veprimit të forcës së gravitetit mbi disqet e kërceve të skeletit. Kërkimet dhe zbulimet e fundit tregojnë se fëmijët e porsalindur, 63 ditët e para, nuk rriten, por pas 63 ditëve, fillojnë të zgjaten nga 1 cm çdo ditë. Kjo sjell si pasojë nevojën e shtimit të vrullshëm të qelizave dhe, nga kjo, fëmijët kanë një uri të përhershme dhe për këtë bëhen grindavecë. Në këtë periudhë prindërit duhet të jenë mjaft të kujdesshëm.

"Gazeta Albania"

Sistemet
Skeleti
Muskulatura
Qarkullimi i gjakut
Sistemi nervor
Sistemi tretës
Frymëmarrja
Intuita
Lëkura
Shqisat
Shikimi
Dëgjimi
Nuhatja
Shija
Prekja

Pjesët e trupit
Koka
Syri
Buzët
Flokët
Veshi
Hunda
Dhëmbi
Goja
Gjuha
Qafa
Trupi
Kraharori
Barku
Shpina
Prapanica
Gjymtyrët
Shpatulla
Krahu
Dora
Gishti
Gjuri
Këmba
Lëkura






ANATOMIA E ABDOMENIT
Pozita anatomike e abdomenit
Nën kafazin e kraharorit dhe
Mbi zgavrën e komblikut (pelvis)
Nuk ka mur kockor
Ka mjaft muskuj dhe fasha
Organet abdominale
Lukthi (stomak)
Mëlçia (hepar) dhe fshikëza e tëmthit (gall bladder)
Shpretka (spleen)
Pankreasi (pancreas)
Zorra e hollë
Zorra e trashë
Veshkat dhe ureteret
Peritoneumi
Cipa mbështjellëse e zgavrës së barkut
Ka dy fletë:
Peritoneumi parietal
Peritoneumi visceral
Nuk i mbulon të gjitha organet abdominale
Retroperitoneumi - pjesa e abdomenit e pambuluar me peritoneum




1. Ezofagu (ESOPHAGUS)
Organ gypor
Shtrihet nga fundi i faringut e deri te hyrja në lukth
Përfshinë regjionin e qafës dhe kafazin e kraharorit
Përfundon në zgavrën e barkut - në lukth
Është organ i butë
Anatomikisht i vendosur prapa trasesë
Prapa tij ndodhet aorta torakale dhe boshti kurrizor
Bën pjesë në organet e tretjes

2. Lukthi (STOMACH)
Organ zgavror
I vendosur në anën e majtë të abdomenit, menjëherë nën diafragmë
Ka formën e dardhës së kthyer poshtë
Ka katër pjesë:
Kardia
Fundus
Trupi
Pilorusi
Ka dy ngushtica - sfinktere
Sfinkteri ezofageal
Sfinkteri pilorik
Pjesa e jashtme - e lëmuar
Pjesa e brendshme - e rrudhosur
Furnizohet me gjak nga arteria gastrike - degë e trungut celiak
Funksioni i lukthit
Organ i tretjes
Prodhon acid (thartirë)

3. Zorra e hollë (SMALL INTESTINES)
Organe të zgavërta, vazhdojnë prej lukthit
Janë të lokalizuara në pjesën e përparme të abdomenit
Janë shumë të gjata – 150 cm përafërsisht
Pjesët përbërëse të zorrës së hollë
Zorra dymbëdhjetëgishtore - duodenumi
Jejunumi
Ileumi
Duodenumi
Pjesa fillestare e zorrës së hollë
E gjerë dhe e shkurtër
Ka katër pjesë:
Pjesa e sipërme është e vendosur anash lukthit
Pjesa zbritëse është tërësisht retroperitoneale në pjesën e pasme të saj derdhet tëmthi. Ky vend duket si një e ngritur në mur dhe e përmban një sfinkter (ngushtues) që quhet sfinkteri i Odit (the sphincter of Oddi)
Pjesa horizontale
Pjesa ngritëse është pjesa përfundimtare e cila vazhdon me Jejunum
Jejunumi dhe ileumi
Jejunumi
Më i shkurtër (2/5 e zorrës)
Muri më i trashë
Më i gjerë (4 cm)
Ka rrudha rrethore
I vendosur lart - ana e majtë
Ileumi
Më i gjatë
Muri më i hollë
Më i ngushtë
Nuk ka rrudha rrethore
I vendosur poshtë - ana e djathtë
Zorra e hollë përfundon me valvulën ileocekale
Furnizohet me gjak nga arteria mezenterike e sipërme

4. Zorra e trashë (LARGE INTESTINE - COLON)
Pjesa përfundimtare e organeve të tretjes
E ngjashme me zorrën e hollë, por dallon me:
Shirita (tenie)
Fryrje (haustra)
Pjesët e zorrës së trashë
Zorra qorre - cecum
Krimbthi - appendix
Pjesa ngritëse - ascending colon
Pjesa tërthore - transverse colon
Pjesa zbritëse - descending colon
Pjesa sigmoide - sigmoid colon
Zorra e drejtë - rectum
Anusi - anus
Zorra e trashë përfundon me dy ngushtica - sfinktere:
Të vullnetshëm
Të pavullnetshëm

5. Mëlçia (LIVER)
Organi më i madh në organizëm
Pjesa më e madhe e saj ndodhet në anën e djathtë, menjëherë nën diafragmë
Merr formën e diafragmës
Bie në kontakt me organet si:
Lukthi
Duodenumi
Fshikëza e tëmthit
Zorra e trashë
Ka dy faqe:
Faqen diafragmatike
Faqen viscerale
Pjesa e pambuluar me peritoneum - zona e zhveshur (bare area)
Nëpër zonën e zhveshur përcillen infeksionet dhe tumoret nga mushkëria e djathtë
Ka katër lobe anatomike:
Lobin e djathtë
Lobin e majtë
Lobin katror dhe
Lobin bishtor (mbi portën e mëlçisë)
Furnizohet me gjak përmes arteries së përbashkët të mëlçisë (degë e trungut celiak)
Funksioni i mëlçisë
Përpunimi i lëndëve të ndryshme të organizmit
Prodhimi i faktorëve të koagulimit
Detoksikimi i helmeve
Prodhimi i vrerit
6. Fshikëza e tëmthit (GALLBLADDER)
Është organ i vogël
I vendosur në faqen viscerale të mëlçisë
Përbëhet nga:
Fundi (fundus)
Trupi (body)
Qafa (neck)
Qëndron në marrëdhënie të ngushtë me mëlçinë, pjesën e tërthortë të zorrës së trashë (transverse colon) dhe me zorrën dymbëdhjetëgishtore (duodenum)
Furnizohet me gjak përmes arteries së fshikëzës (cystic artery)
Vreri tëmthit
Prodhohet në mëlçi dhe fshikëz të tëmthit
Nga mëlçia mblidhet nga kanali i majtë dhe i djathtë i mëlçisë (right and left hepatic ducts)
Këto dy kanale bashkohen dhe formojnë kanalin e përbashkët të mëlçisë (common hepatic duct), i cili pasi të bashkohet me kanalin e fshikëzës së tëmthit (cystic duct) merr emrin kanali i përbashkët i tëmthit (common bile duct)
Ky kanal pastaj shkon deri te pjesa e pasme e duodenumit ku derdhet bashkë me kanalin kryesor pankreatik (main pancreatic duct)

7. Shpretka (SPLEEN)
E vendosur në anën e majtë të abdomenit
Shtrihet nga brinja e IX e deri te brinja e XI
Bie në kontakt me lukthin, veshkën e majtë dhe zorrën e trashë
Ka dy faqe:
Faqen viscerale
Faqen parietale
Hyrja në shpretkë - ilium
Në prerje ka ngjyrë të kuqe të mbyllur
117
8. Pankreasi (PANCREAS)
Organ tek i vendosur në zgavrën e barkut
Anatomikisht lokalizohet nën lakesën e madhe të lukthit, anash shpretkës dhe mbi duodenum
Pankreasi përbëhet prej tri pjesëve kryesore:
Kokës (head)
Qafës (neck)
Trupit (body)
Bishtit (tail)
Në mes të pankreasit shtrihet kanali kryesor pankreatik (main pancreatic duct)
Kanali kryesor pankreatik derdhet së bashku me kanalin e përbashkët të vrerit në duodenum
Dëmtimi i pankreasit shkakton diabetin

9. Veshkat (KIDNEYS)
Janë organe çifte
Të vendosura në retroperitoneum, në dy anët e zgavrës së barkut
Anatomikisht lokalizohen në pjesët anësore të pasme të abdomenit
Veshka e majtë është e vendosur prapa shpretkës, pankreasit dhe lukthit, ndërsa e djathta prapa mëlçisë dhe fshikëzës së tëmthit
Veshkat
Kanë formën e fasules
Përbëhen prej dy shtresave:
Korteksit (kores)
Medules (palces)
Janë të mbështjella me një shtresë yndyrore dhe me një kapsulë (cipë e cila shkolitet)
Nga pjesa e mesme e saj dalin kanalet e urinës - ureteret
Furnizimi i veshkave me gjak
Veshkat ushqehen nga arteriet renale – janë degë e drejtpërdrejtë e aortës abdominale

10. Ureteret (URETERS)
Janë poashtu organe çifte, gypore
Shtrihen nga hyrja në veshka e deri te hyrja në fshikëzën e urinës
Ato anatomikisht janë të vendosura në pjesët anësore të trupit dhe në fund dalin përpara
Kanë mure të holla dhe elastike, shërbejnë për përcjelljen e urinës deri në fshikëz

11. Gjëndrrat mbiveshkore (ADRENALS - GLANDULA SUPRARENALIS)
Janë organe çifte
Të vendosura mbi veshka, në të dyja anët
Janë të vogla dhe kanë ngjyrë portokalli
Kane formë afërsisht trekëndëshe
"Gazeta Albania"

77 semundje qe demtojne trupin e njeriut


Sa semundje kane arritur qe te zbulojne mjeket ne organizmin e njeriut? Te pakten sipas shkences bashkekohore jane 76 semundje apo simptoma qe demtojne trupin e njeriut.

Por cilat jane keto semundje dhe organet qe preken me shume, cilat jane shkaktaret e tyre dhe menyrat sesi shfaqen ato.

Ne kete suplement jane sqaruar te gjitha semundjet me emertimet e tyre ne gjuhen shkencore dhe ate popullore me nje fjalor te qarte ne shqip. Çdo semundje shpjegohet me kuptimin e saj te plote ne gjuhen shqipe dhe emertimi i njohur i tyre, duke treguar edhe simptomat perkatese me te cilat ato shoqerohen, si dhe disa keshilla qe duhet te ndiqen nga te gjithe ata njerez qe shfaqin keto simptoma.

Te gjithe grupmoshat kalojne shqetesime te ndryshme shendetesore dhe simptomat e variantet e shfaqjes se semundjeve jane nga me te larmishmet, per kete duhet krijuar nje “kulture” paresore per te qene te njohur paraprakisht me to.

Semundjet e ndryshme qe prekin njeriun dhe demtojne organet e trupit, apo çrregullojne mirefunksionimin e tyre, duhet me pare te njihen simptomat dhe te ndiqen keshillat paraprake para se t’u drejtohemi mjekut. “Tirana Observer” jep nje permbledhje te ketyre semundjeve, simptomat me te cilat ato shfaqen dhe keshillat qe duhet te ndiqen ne nje suplement prej 6 faqesh.
1- Zemra
eshte organi qendror i sistemit te qarkullimit te gjakut te njeriu dhe te kafshet, ne trajten e nje koni, muskulor me maje poshte, qe gjendet ne anen e majte te zgavres te kraharorit ne mes te mushkerive ne pjesen e majte e kraharorit. Ky organ i disa kafsheve qe perdoret per ushqim. Semundjet me te veshtira per t’u kuruar dhe qe preknin njerezit qofte edhe ne befasi lidhen pikerisht me kete organ jetesor.

2- Zorra
Pjese e aparatit tretes te njeriut a te kafsheve, ne trajten e nje gypi te mishte, te gjate e te ngushte, qe fillon nga stomaku, perdridhet disa here ne bark e mbaron ne te ndenjurat. Zorra e holle pjesa e ketij organi nga stomaku deri te zorra e trashe. Zorra e trashe pjese e ketij organi nga zorra e holle deri te te ndenjurat. Zorra e verber pjese mbeturinore qe ndodhet ne krye te zorres se trashe dhe ka trajten e nje krimbi.

3- Veshi
Secili nga dy organet e degjimit, qe gjenden ne te dy anet e kokes te njeriu dhe kafshet e larta; pjesa e jashtme prej kerceje, llapa e ketyre organeve. Veshet lidhen ngushte me aftesine e njeriut per te degjuar ndjeshmeria e organit te degjimit, aftesi e veçante e njeriut per te kapur e per te riprodhuar tingujt. Demtimi i njerit prej ketij organi nuk lidhet domosdoshmerish edhe me te dytin.

4- Veshka
Veshke quhen secila prej dy pjeseve te organit ku perftohet ujet e holle, qe kane trajten e nje fasuleje te madhe dhe qe ndodhen ne te dy anet e shtylles kurrizore, afer mesit, te njeriu dhe te kafshet; ky organ tek disa kafsheve perdoret edhe si ushqim mjaft i shendetshem per njerezit. Ne rastin e nderlikimit te njeres prej veshkave njeriu mund te jetoje edhe me veshke artificiale , e cila eshte nje aparat i nderlikuar qe ben punen e veshkes kur kete e operojne ose kur eshte e semure.

5- Temthi
Secila nga dy pjeset e siperme anesore, te sheshta ose pak te futura, te kokes se njeriut qe ndodhen pertej vetullave ndermjet ballit, faqeve dhe vesheve. Temthi jep dhimbje tipikisht ne hipokondrin e djathte, poshte brinjeve. Nganjehere, kur irritohet pjesa e diafragmes qe ka kontakt me temthin, dhimbja ndiehet edhe ne shpatullen e djathte (diafragma inervohet nga nervat c3-c4-c5, ashtu si dhe shpatulla).

6-MUSHKERIA
Secila nga dy pjeset e organit kryesor te frymemarrjes, qe gjendet ne kraharorin e njerezve e te kafsheve kurrizore dhe qe perbehet prej indesh te veçanta, ne ngjyre te zbardhelleme e si sfungjer e sherben per pastrimin e gjakut e per pasurimin e tij me oksigjen. Semundjet e mushkerise jane thuajse te njejta me ato te organit fqinje, melçise, vetem se ne rastin e mushkerive jane me te rrezikuara ata njerez qe jetojne ne ambiente te ndotura, qe konsumojne duhan apo alkool ne menyre te vazhdueshme.

7- Tiroidja
Tiroidja eshte nje gjender me sekrecion te brendshem qe ndodhet poshte Molles se Adamit. Ajo merr pjese ne metabolizmin e organizmit dhe te gjitha hormonet e saj i derdh direkt ne gjak. Ne vendin tone tejkalohet kriteri per ta quajtur kete semundje epidemike, pasi ajo gjendet ne mbi 80 per qind te popullates, ndersa sipas UNICEF-it ne 97 per qind te njerezve te studiuar kishte mangesi ne sasine e pervetesimit te jodit. Mungesa e jodit eshte pikerisht zanafilla e strumes, qe kohet e fundit njihet me nje emer te vetem, Sindroma e Deficiences Jodike.
8- Truri
Pjesa qendrore e sistemit nervor te njerezve dhe kafsheve, qe perbehet nga nje lende e bute me ngjyre te bardhelleme, e cila mbush kafken dhe eshte e mbeshtjelle me tri cipa; lenda e perhime e kesaj pjese te sistemit nervor si qender e shqisave; e veprimtarise mendore, e ndijimeve dhe e levizjeve te vullnetshme; organi i te menduarit te njeriu. Pjesa kryesore e sistemit nervor te njeriut si qender e te menduarit, aftesia mendore per te gjykuar per te arsyetuar a per te kuptuar realitetin qe na rrethon; gjendja mendore e njeriut; mendja.

9- Stomak
Pjesa kryesore e aparatit tretes te njeriu dhe te kafshet, qe ndodhet ne pjesen e siperme te barkut, fill pas kapercellit dhe qe ka trajten e nje traste muskulore, ne te cilen bluhet ushqimi.
Sistemi i tretjes i perbehet nga elemente dhe organe te rendesishem, si goja, gjendrat e peshtymes, gjuha, gryka, stomaku, melçia dhe pankreasi, funksionon ne nivel kompjuterik. Ky sistem qe drejtohet automatikisht, demtohet si pasoje e aktivitetit njezetekateroresh, shpesh edhe si pasoje e nervozizmit dhe ushqyerjes se gabuar.

1- Pagjakesia
Dobesi e pergjithshme e organizmit, e cila vjen nga pakesimi i rruazave te kuqe te gjakut, anemi. Pagjak: Qe nuk ka aq gjak sa duhet, qe vuan nga pagjakesia; qe eshte i dobet dhe i zbehte, qe ka pamje te semure per shkak te mungeses se gjakut; anemik.

Simptomat:
1- Lodhje, takikardi, zbehje, jane simptomat e anemikeve
2- Anemiket duhet te konsumojne spinaq dhe barera jeshile, fruta me vitamine C, leng karotash
3- Anemia zakonisht kurohet me metoda te zakonshme, si ilaçet.
4- Anemia shkaktohet si pasoje e nje ushqimi te keq

2- Pagjumesi
Mungesa e gjumit te rregullt per shkak te semundjeve ose te shqetesimeve te ndryshme. Gjendja e njeriut qe nuk ka fjetur fare a qe nuk eshte i ngopur me gjume. Pagjumesia mund te jete me pasoja negative per shendetin dhe mireqenien.

1- Pagjumesia ndikon ne funksionet baze te organizimit
2- Ndikon ne metabolizmin e glukozes, ne sekrecionin e insulines
3- Ne funksionimin e gjendrave tiroide, ne sistemin imun
4- Pagjumesia mund te jete shkak per semundje te zemres, kancerit

3- Pankreasi
Gjender e zgjatur, nen stomak, ne te majte, e cila nxjerr nje leng qe derdhet ne zone e thithet nga rremat e gjakut dhe nje leng tjeter qe ndihmon ne tretjen e ushqimeve. Demtimi i kesaj gjendre shoqerohet me çrregullime ne organizmin e njeriut.

1- Perdorimi i alkoolit eshte shkak per demtimin e pankreasit
2- Mbipesha shkakton demtime te pankreasit
3- Nga demtimi i pankreasit shkaktohen: pankreatit i thjeshte, nekrotik ose hemorragjik
4- Ai shkakton tumoret, cistet, diabetin dhe guret ne veshka
4- Paraliza
Humbje e plote ose e pjesshme e aftesise se nje gjymtyre a te nje organi per te levizur, per te vepruar a per te ndier, e cila shkaktohet nga nje semundje qe godet sistemin nervor. Kjo semundje qe demton sistemin nervor quhet Paraliza cerebrale.

1- Paraliza cerebrale perdoret per çrregullimet neurologjike
2- Ndikon ne aftesine e trurit per te kontrolluar muskujt
3- Paraliza cerebrale ndodh per shkak te demtimeve te trurit
4- Mund te krijoje vonesa mendore, probleme te degjimit, shikimit

5- Perdhesi
Semundje qe shfaqet me pezmatim te kyçeve e te mishrave, me dhembje e me dridhje; reumatizmi; cerme. Kjo semundje mund te jete e trashegueshme, por per shfaqjen e saj mund te ndikojne edhe faktore te tjere siç jane stresi, alkooli, semundje te tjera, etj.

1- Trashegimia gjenetike rrit mundesine per t’u semurur nga perdhesi
2- Kombinimi stres dhe alkool mund te nxise shfaqjen e tij
3- Shkak mund te jene semundje te tjera, tensioni i larte
4- Rritja ne peshe si faktor ndikues, mosha
6- Zgjeba
Semundje ngjitese e lekures te kafshet dhe te njerezit, qe shkaktohet nga nje parazit dhe zakonisht shfaqet mes gishtave, ne bark, ne kurriz, ne kofshe, etj. Me puçrra me uje e me kore, te cilat kruhen shume; krome.

1- Shkaktare jane polenet e luleve, mykrat, pluhurat
2- Nje sere substancash qe shkaktojne dermatitet e kontaktit
3- Jane bashkeshoqeruese te rasteve te astmes ose bronkiteve
4- Fytyra, duart, pjesa e dekoltese preken me shume

7- Verdheza
Semundje ngjitese qe demton sidomos melçine e zeze dhe I jep lekures e syve te te semurit ngjyre te verdhe. Kjo semundje e njohur ndryshe ne gjuhen mjekesore si Hepatit eshte nje infeksion i melçise dhe mund ta demtoje rende kete organ.

1- Verdheza eshte nje infeksion i melçise
2- Simptomat jane te marrurit mendsh, te vjella, lodhje
3- Virusi qendron ne trup dhe mund te demtoj rende melçine
4- Virusi transmetohet nepermjet gjakut ose sekrecioneve te trupit

8- Veremi
Sipas fjalorit te gjuhes shqipe, veremi eshte semundja e tuberkulozit. Ky eshte emertimi ne gjuhen popullore i kesaj semundje kronike qe prek mushkerite. Simptomat me te cilat ajo shfaqet jane ethe, temperature, renie ne peshe, kolle e forte, etj.
Simptomat
1- Temperature,ethe, humbje te energjise, lodhje
2- Renie ne peshe, humbje e oreksit, te perziera
3- Djersitje, ne pjesen me te madhe te rasteve naten
4– Kolle e forte e vazhdueshme qe zgjat 3 jave ose me shume.

9- Skizofrenia
Semundje e rende mendore, qe shfaqet me dyzim te botes se brendshme te se semurit per shkak te çrregullimeve ne bashkerendimin e proceseve psikike dhe qe sjell renien e veprimtarise psikike e paaftesine per te vepruar ne perputhje me realitetin.

1- Demtimi i perceptimit, demtimi i ndjenjes se unit dhe te vullnetit
2- Shume persona me skizofreni manifestojne reagime emocione anormale
3- Demtimi i marredhenieve dhe i sjelljes
4- Skizofreni ka shume veshtiresi ne shoqerimin me te tjeret

10- Ulcera
Puçerr qe del ne siperfaqen e lekures ose ne cipen e nje organi dhe qe mbyllet me veshtiresi; semundje qe shkaktohet nga dalja e ketyre puçrrave sidomos ne stomak. Me te prekur nga kjo semundje jane meshkujt.

1- Ulcera ne stomak shfaqet ne forme plagesh rrethore te malcuara
2- Shpesh e qelbezuar ne siperfaqen e brendshme te mukozes se stomakut
3- Çon ne gangrene te indeve
4- Meshkujt kapen me shpesh nga ulcera ne stomak.

11-Urthi
Semundje, e cila shkaterron kallinjte e te lashtave, duke bere qe kokrrat e tyre te zbuten e te mbushen me nje pluhur te zi qe mban ere te keqe. Djegesira qe ndjejme ne gryke nga thartira qe vjen prej stomakut. Me djeg urthi.

1– Ndjesia si djegie ne mes te kraharorit
2- Vjen zakonisht si ndjesi pas konsumimit te ushqimit
3- Ndodh periodikisht me te njejten frekuence ose variable
4– Ndjesia per te vjelle

12- Tifoja
Semundje ngjitese, e cila shkaktohet nga nje mikrob qe hyn ne organizem me ane te ujit te papaster, te ushqimeve, etj. Tifoja e zorreve, tifo qe shkakton plage ne zorre. Tifoja e morrit, tifo qe shkaktohet nga pickimi i morrit te kuq dhe qe shfaqet me disa njolla te kuqe ne trup.

Simptomat
1- Simptomat jane dhembje barku, kyçesh, te vjella, temperature e larte
2- Preken kryesisht femije, te rinj dhe te moshuar,
3- Simptomat mund te fillojne brenda disa oreve ose disa diteve4- Simptomat mund te zgjasin per 24-48 ore, por edhe nje jave

13- Tensioni
Fuqi me te cilen enet e gjakut, duke perballuar shtypjen qe lind gjate kalimit te gjakut ne to, e shtyjne ate ne te gjithe pjeset e trupit; semundje qe shkaktohet nga shkalla e larte ose e ulet e kesaj fuqie dhe nga humbja e elasticitetit te eneve te gjakut.

Simptomat
1- Dhimbje koke, sidomos ne mengjes, gumezhitje te vesheve
2- Marramendje, gjak nga hundet, depresion pa e ditur shkakun
3- Personi eshte i shqetesuar dhe i irrituar
4- Skuqje e fytyres, ndjenja te fiketi

14- Pneumoni
Semundje e mushkerive ( mahisje e hojezave te tyre), qe shkaktohet nga disa lloje mikrobesh dhe qe shfaqet me zjarrmi te madhe, me te rrahura te shpeshta te pulsit, me dhembje te forta ne gjoks dhe me kolle; ftohje. Ne gjuhen popullore quhet te ftohtet.

1- Pacientet me pneumoni kane kolle, dhimbje pleurave
2- Frymemarrje siperfaqesore dhe temperature te larte
3- Tek te rinjte shfaqet me kolle te thate, te vjella, dhimbje barkut, ndjenje lodhje.
4- Tek te moshuarit shfaqet me anoreksi, konfuzion, lodhje
15- Tuberkulozi
Semundje ngjitese e kronike, qe shkaktohet nga nje mikrob i quajtur “bacili i kokut” dhe qe prek mushkerite ose ndonje organ tjeter te trupit, ndishku, kolla e keqe. Me te predispozuar per t’u prekur prej saj jane te rriturit dhe te moshuarit.

1- Sistemi i dobet imunitar
2- Te rriturit dhe te moshuarit preken me teper nga tuberkulozi
3- Abuzimi me alkoolin apo droga ndikojne ne shfaqjen e tij
4- Te ushqyerit keq ndikon ne shfaqjen e tuberkulozit

16- Skleroza
Ngurtesimi i nje organi ose i nje indi per shkak te prishjes se pjeses qe kryen funksionin perkates dhe te zevendesimit te saj me ind lidhes. Simptomat jane ligeshtimi ne duar apo kembe; ndjenja e te qenit te pire (shtangur); dridhjet; artikulimi i paqarte dhe pengesa ne shikim.

1- Skleroza eshte semundje e rende e njeriut, ne sistemin nervor,
2- Skleroza prek me se tepermi ndermjet moshes se 20 dhe 40
3- Nga kjo semundje vuajne me shume femrat se meshkujt.
4- Skleroza eshte e pasherueshme.17- Tumori
Rritje e tepert e indeve te nje organi( te njeriu, te kafshet ose te bimet). Tumori mund te preke organe te ndryshme dhe ne varesi nga vendi ku zhvillohet shfaq edhe simptomat. Vihet re nje shtim i rasteve te prekjes nga tumori ne tru.

Simptomat
1- I semuri ndjen mpirje te njeanshme te trupit
2- Humbje te pjesshme te shikimit, epilepsi te ndryshme
3- Ndjen shtypje dhe presion ne tru
4- Marrje mendsh, dhimbjet e koke, lodhje, humbje ne peshe

18- Reumatizmi
Semundje qe shfaqet ne kyçet e gjymtyreve, ne muskuj ose ne pjese te tjera te trupit dhe qe shoqerohet me dhembje, me te therura dhe me enjtje. Shkaqet e semundjeve reumatizmale jane te pergjithshme dhe lokale, klima e ftohe ndikon shume ne rendimin e artrozes.

1- Shkak eshte mosha e cila perben nje faktor etiologjik
2- Faktori gjenetik, pra trashegimia
3- Me te prekura jane sidomos femrat pas te 50-ve
4- Mbipesha eshte faktor negativ per semundjet reumatizmale
19- Rrudhe/rrudhosje
Vije e perthyer ne lekuren e ballit, te fytyres, te duarve, etj; qe behet kur mblidhet lekura nga mosha, nga dobesimi, nga vuajtjet, a nga nje ndjenje e rende;zhuber. Lekura eshte pjesa me e ekspozuar e trupin tone ndaj faktoreve mjedisore, prandaj meriton kujdes.

1- Demtimi nga rrezet e diellit shfaqet sidomos ne nivelin epidermik
2- Rrudhat shkaktohen nga mungesa e kolagjenit dhe elastines
3- Keto substanca ruajne elasticitetin dhe kompaktesine e lekures
4- Duhet te merren masa per trajtimin e rrudhave ne fytyre

20- Rrufe
Pezmatim i cipes se brendshme te hundes zakonisht nga te ftohtet, qe ben te zihen hundet e te kullojne vazhdimisht, dhe qe shoqerohet me teshtima te shpeshta. Rrufa eshte nje semundje simptomatike, ndaj duhet te kurohen simptomat.

1- Femijet kane temperature
2- Te zihen hundet e te kullojne vazhdimisht
3- Shoqerohet me te teshtima te shpeshta
4- Zakonisht shkaktohet nga te ftohtet
21- Paludizme
Paludizme, eshte nje semundje parazitare shume e perhapur ne regjionet tropikale. Kjo eshte nje semundje e vjeter, e mendohet se edhe njeriu prehistorik, ka vuajtur nga paludizmi. Ne ditet tona, 500 milion njerez jane te infektuar ne bote e nga keto, 2.5 milion vdesin ne vit e 1 milion jane femije.

1- Njeriu infektohet nga pickimi i nje mushkonje qe quhet anofel
2- Ky parazit strehohet ne melçi
3- Paraziti fiton rruazat e kuqe dhe i shkaterron, shkakton anemi
4- Ne rraste shkakton koma, ose demtime ne pjesen e trurit

22- Tetanosi
Tetanosi eshte nje infeksion toksik i ardhur nga nje bakteri qe eshte ne gjendje te jetoj edhe ne mungese te oksigjenit. Kjo bakteri quhet ne latinisht Clostridium Tetani. Personi i infektuar shpall shenjat e para mbas 4 deri ne 21 dite nga infektimi .

1- Fillon me levizje te nervave ne pjesen e nofulles e dhimbje te forta
2- Mbas 3 javesh mund te zhduket vetvetiu
3- Per kete semundje nuk ekziston asnje medikament
4- Ne 80 per qind te rasteve kjo semundje eshte vdekjeprurese

34-KALLO
Pjese e lekures ne dore apo ne kembe qe eshte forcuar nga ferkimi ose nga te vraret (kur punojme me vegla dore , kur na vret kepuca etj). Kallo eshte ajo lekure qe mblidhet e rrudhet sidomos ne thembra dhe tek mbarimi i gishterinjve.

Simptomat:
1-Formohen ne vendet me ferkim te larte ku lekura vdes shpejt dhe nuk eliminohet siç duhet.
2-Behen te dhimbshme sidomos kur mikroorganizma zene fole aty duke u ushqyer me keratinen.
3-Lekura mblidhet dhe rrudhet ne pjeset ku shfaqen kallo
4-Duhen perdorur preparate te posaçme per te kruajtur kallon.

35-KANCERI
Semundje e rendet qe shfaqet zakonisht me nje bullunge ne lekure ose ne nje organ, e cila vjen duke u rritur dhe shkaterron indet e tjera perreth; tumor I keq qe perhapet me shpejtesi ne gjithe trupin e njeriut ose te kafshes. eshte semundje imunitare me raste edhe vdekjeprurese.

Simptomat:
1-Simptomat e kancerit varen nga vendi dhe lloji I kancerit
2-Ne disa raste shfaqet me puçrra ose gjendra qe nuk dhembin fare
3-Kur semundja prek organet e brendshme, pacineti e ndjen te forte gur organin perkates.
4-Ne disa raste kanceri shfaqet edhe me gjakderdhje te vazhdueshme

36-KAPSLLEKU
Te dalet jashte me veshtiresi dhe me vonese; te qenit kaps, shterzim barku. Sipas specialisteve ne disa raste kapslleku mund te jete kronik, i trasheguar dhe kerkon patjeter nderhyrje kirurgjikale nga mjeket. eshte e rendesishme te mos abuzohet me ushqimet.
Simptomat:
1-Jashteqitje me vonese
2-Ngurtesim i stomaku, i barkut dhe zorres se trashe
3-Probleme kronike me urinimin dhe jashteqitjen
3-Ne disa raste pacienti mund te mos dale jashte edhe per nje jave te tere.

37-KOLERA
Sipas shpjegimit ne fjalorin e gjuhes shqipe Kolera eshte semundje e rende ngjitese qe shfaqet me enjtje e qelbezim te zorreve, me heqje e me dhembje te forta te barkut, me te vjella e me te ngjethura. Ne kete rast kemi te bejme me baktere qe behen superiore dhe e mundin trupin dhe organizmin e njeriut.

Simptomat:
1-Enjte dhe qelbezim te zorreve
2-Dhimbje te forta barku
3-Jashteqitje te shpeshta qe shoqerohen edhe me te vjella
4-Temperature normale e trupit por njeriu ndjen rreqethje.

38-KOLETSEROLI
eshte semundje e cila shkaktohet nga kolesterina, qe eshte nje lende organike me permbajtje dhjamore qe gjendet me shumice ne yndyrnat, ne trute e bagetive, ne te verdhen e vezes dhe gjithashtu kjo lende shkakton edhe semundjen e arteriosklerozes.

Simptomat:
1-Perqindje e larte e yndyrave ne gjak
2-Shtim i peshes ne menyre te papritur
3-Mungese fuqie, perqendrimi dhe stabiliteti
4-Ne disa raste shfaqet edhe me zverdhje te trupit.

39-KOLITI
eshte semundje e cila ka te beje me enjtjen a mahisjen e zorres se trashe.
Kjo semundje perfaqeson nje çrregullim te mirefillte te motorikes normale te zorres, si pasoje e gjendjeve emocionale, dietes (intolerances ndaj disa ushqimeve si ushqimeve te skuqura)

Simptomat:
1-Dhimbje e barkut ne kuadrate te caktuara apo ne te gjithe barkun
2- Dhimbja forcohet nga perdorimi i disa ushqimeve te veçanta
3-Dhimbja forcohet gjithashtu nga emocionet, stresi fizik dhe psikik
4-te gjitha keto shqetesime lehtesohen nga pushimi ne shtrat, defekimi apo nxjerrja e gazrave.

32—KOLLA
Sipas shpjegimeve ne fjalor nxjerrja e frymes nga mushkerite me shperthim e me zhurme, me gulçime e zakonisht me kelbaze, per shkak te ngacmimeve a te semundjeve ne rruget e frymemarrjes; zhurma qe nxjerrim; kollitje.
Simptomat:
1-Bllokim ne rruget e frymemarrjes dhe ne laring
2-Shtrengim i mushkerive qe percillet me kollitjen
3-Ngacmimeve te ndryshme ne rruget e frymemarrjes
4-Zhurma te ndryshme qe shpesh ngjajne me astmen.

40-KRONIKE
Semundje qe ka filluar shume kohe me pare e nuk eshte sheruar, qe zhvillohet ngadale e nuk sherohet shpjet. Ne kete rast semundja eshte e vazhdueshme, e perhershme.

Simptomat:
1-Semundjet kronike jane te vazhdueshme
2-Pjesa me e madhe e tyre jane te trashegueshme
3-Behet fjale kryesisht per semundje te organeve te brendshme
4-Shfaqen pas 25 viteve te para te jetes.

41-LEBRA
Semundje e rende ngjitese qe shfaqet ne lekure me puçrra e me leskra dhe dalengadale kalb mishin dhe e ben te bjere copa-copa. Zakonisht kjo semundje demton gjinjte e grave e te bagetive dhe shkaktohet nga mpiksja e gjakut.

Simptomat:
1-Lekure me puçrra
2-Mishin fillon te kalbet ne te zonen qe eshte infektuar
3-Lekura bie fare derisa e ben ate zone nje vater infeksioni
4-Shkaktohet nga mpiksja e gjakut.

42-LEMZA
Levizje e pavullnetshme e mushkerive, qe shkaktohet nga tkurrja e menjehershme e diafragmes dhe na nderpret frymemarrjen per nje çast te shkurter, ze I nderprere e I mbytur qe del nga gryka kur behet kjo levizje e mushkerive.

Simptomat:
1-Irritim i nervave te ndryshme sjell lemzen
2-Shkaktohet nga tkurrja e diafragmes
3-eshte e shpeshte, e shpejte
4-Ne shume raste pacienti shfaq shenja lodhje nga lemza.

43-LETARGJI
Gjendje e semure e njeriut gjate se ciles ai eshte ne gjume dhe nuk ndihen asgje. Ne shume raste kjo semundje ngjan me gjendjen e komes, por ndryshimi eshte se ne rastin e letargjise pacientet e marrin veten me shpejt dhe jo gjithmone ka pasoja per jeten.
Simptomat:
1-Gjendje gjumi gjate gjithe kohes
2-Moskuptim, mosinteresim per sendet, njerezit dhe gjerat qe te rrethojne
3-Gjate letargjise pacientet nuk ndjejne asgje
4-Nuk zgjat me shume se disa ore.

44-LEZA
Ne fjalorin e gjuhes shqipe, fjala lez eshte shpjeguar si mish i huaj qe del ne nje pjese te trupit a ne nje organ te tij dhe qe eshte persiper gjemba-gjemba, iriq. Ai hiqet me djegie nga specialistet e lekures, ose ne rast se nuk eshte avancuar edhe me medikamente te ndryshme.

1-Mish i huaj qe shfaqet ne lekure
2-persiper eshte I mbushur me gjemba qe te shqetesojne
3-Rreth nje zone te caktuar mund te formohet nje apo me shume leza
4-Ne disa raste ato bien vete, ne raste te tjera digjen.

45-LENGATE
eshte nje semundje e rende qe e ben njeriun te vuaje e te lengoje ne shtrat per nje kohe te gjate. Nga ana tjeter lengata eshte edhe semundje ngjitese qe u bie kafsheve, si dhe semundje qe demton shume bime. Por ne rastin e njerezve ajo klasifikohet si semundje e paster, jo ngjitese.

1-Lengata e shtrin njeriun ne shtrat, pasi humbet energjite
2-Ndjehen dhimbje te shumta pergjate gjithe trupit
3-Nuk eshte semundje ngjitese
4-Shfaqet edhe tek kafshet edhe tek bimet.

46-MEKEM
eshte nje lloj shfaqje e semundjen e cila shpjegohet sipas fjalorit si lodhje, a keputje e cila gati-gati te ze fryma, mbetem pa fryme. Ne shume raste njerezve iu pritet fuqia sa gati me bie te fiket.

1-Shfaqet me lodhje te madhe
2-Te zihet fryma dhe mbushesh me djerse
3-Te pritet fuqia dhe kerkon vetem gjume
4-Ne disa raste njerezve edhe iu bie te fiket nga kjo semundje.

47-MIKROBI
Organizem shume i vogel njeqelizor qe gjendet ne uje, ne ajer ne toke e ne qenie te gjalla dhe kalbezon e tharbeton lendet organike dhe shkakton semundje te ndryshme.

Simptomat:
1-Mikrobet shkaktojne semundje te ndryshme ne trupin e njeriut
2-Ato kuptohen vetem ne laboratore
3-Kalbezojne lendet organike ne trup
4-Per kete arsye njerezit duhet te jene sa me higjienike.
48-MORTHI
Semundje e shkaktuar nga te ftohtet,e cila shfaqet me enjtje, me skuqje, me plasaritje dhe me kruarje te lekures se duarve, te kembeve e te veshit. Keshtu emertohet edhe vendi i enjtur e i skuqur dhe plaga qe behet ne lekure nga kjo semundje.

Simptomat:
1-Skuqje dhe enjtje ne duar, ne kembe dhe ne vesh
2-Tkurrje e lekures ne keto zona
3-Plaga behet e thate dhe ne disa raste djeg
4-Formohet nga thatesira ose nga lageshtira.

49-MUKOZA
Sipas shpjegimit ne fjalor, mukoza eshte nje cipe e holle e perbere nga nje lende e bardhe dhe e tejdukshme, qe vesh faqet e brendshme te disa organeve te trupit. Kemi mukoze te gojes, te syrit, te hundes, te mitres, te zorreve.

Simptomat:
1-Mukoza eshte cipe e holle
2-Vesh te gjitha anet e brendshme te organeve
3-eshte lende e bardhe dhe e tejdukshme
4-Ne shume raste mban ere te keqe.
50-MURTAJA
Semundje ngjitese shume e rende, qe shkaktohet nga nje virus i posaçem, perhapet shume shpejt, shfaqet me zjarrmi e dobesi te madhe, me dhembje te forta ne koke, ne qafe etj dhe sjell vdekjen.

Simptomat:
1-Zjarrmi e madhe ne trupin e njeriut
2-Dhimbje te forta koke dhe ne qafe
3-Perhapet shume shpejt, si epidemi
4-Organizimi i njeriut dobesohet ne maksimum.

51-Mykthi

Mykthi eshte semundje e gojes se femijeve te vegjel e te foshnjave, qe shfaqet ne fillim me pika te bardha te cilat me vone formojne nje shtrese ne tere cipen e gojes, te gjuhes e te qiellzes.

Simptomat:
1-Prane zonen se gojes ose ne brendesi te saj shfaqen pika te bardha
2-Formohen shtresa te bardha ne goje
3-Semundja avancon ne gjuhe dhe ne qiellze
4-Prek vetem foshnjat.

52-NEVRALEGJI Nevralgjia eshte shfaqje e nje semundje te caktuar e cila te jep dhembje qe ndihet gjate nje nervi dhe qe vjen nga cenimi ose pezmatimi I tij. Per te gjitha rastet eshte e keshillueshme trajtimi dhe kurimi nga specialistet perkates.

Simptomat:
1-Mpihrje te organeve te ndryshme
2-Evidentim i nervave te ndryshme
3-Pezmatim te pjeses qe eshte prekur nga semundja
4-Rekomandohet kurimi nga mjeket

52-NEVRASTENI
Nevrastenia eshte semundje e sistemit nervor pa ndonje cenim te dukshem, qe shfaqet me dobesi te pergjithshme, me prishje te gjumit, me dhembje koke dhe me ndjeshmeri te tepruar ndaj çdo ngacmimi.

Simptomat:
1-Dobesi e pergjithshme e organizmit
2-Prishje e gjumit
3-Dhimbje koke
4-Ndjeshmeri e tepruar ndaj ngacmimeve

54-INFARKTI
Vdekja e nje indi a nje pjese te nje organi kur prishen ose mbyllen enet qe e ushqejne me gjak. (kemi infarkt te zemres, te trurit, te mushkerive). Infarkti eshte kryesisht shfaqje e semundjeve te zemres, por me rralle mund tu ndodhe edhe organeve te tjera.
Simptomat:
1-Ngushtim i organit qe preket nga infarkti
2-Dhembje te padurueshme
3-Mungese dhe veshtiresi ne frymemarrje
4-Ndodh kryesisht tek te semuret me zemer.

1-ANEMIA
Dobesim i pergjithshem i organizmit, nga pakesimi i rruazave te kuqe te gjakut, pagjakesi. Ne kete rast personave u mungon gjalleria, jane te pafuqishem, te dobet, te zbehte. Kjo semundje prek çdo grup-moshe.

Simptomat:
1-Anemiket kane gjithmone zbehje te lekures
2-Kane skuqje jo normale te buzeve
3-Tek thonjte u krijohet gjithmone nje shtrat i prere
4-Lodhje, takikardi, zbehje, gjuhe e lemuar


2-ANESTEZIA
Humbje e plote ose e dukshme e ndjeshmerise se gjithe trupit a vetem te nje organi, qe shkaktohet nga semundje te sistemit nervor, pandjeshmeri e plote ose e pjesshme. Kjo u ndodh njerezve ne momente te veçanta, ose edhe gjate nje nderhyrje kirurgjikale.

Simptomat:
1-Pacientet ne rastin e anestezise humbasin ndjeshmerine
2-Kjo semundje shkaktohet nga semundje te sistemit nervor.
3-Pas anestezise trupi eshte i mpire dhe duhet disa ore te shpihet
4-Humbja e ndjeshmerise mund te jete e plote ose e pjesshme

3-APATIA
eshte nje gjendje plogeshtie shpirterore, kur njeriut nuk i ben pershtypje asgje dhe prandaj nuk kundervepron ndaj ngacmimeve. Ne kete rast njeriu eshte moskokeçares dhe ka mos interesim per punen dhe te tjeret.

Simptomat:
1-Nuk ke deshire te besh asgje
2-Nuk ke deshire te degjosh te tjeter, te degjosh TV, radio etj
3- Je gjithmone moskokeçares
4-Nuk je i interesuar as per punet e tua as per punet e te tjereve.
4-APANDECITI
Mahisje e zgjatimit te vogel te zorres se verber dhe ne ndonje rast edhe e vete zorres. eshte e keshillueshme qe apandeciti te hiqet nga te gjithe njerezit, pasi eshte nje pjese e parendesishme per trupin.

Simptomat:
1-Dhimbja fillon nga kerthiza dhe shkon drejt kockes se djathte te legenit.
2-Dhimbjet shtohen sa here qe pacienti kollitet
3-Shpesh pacientet kane lodhje dhe veshtiresi ne frymemarrje
4-Pacientet kane mungese oreksi dhe te vjella te shpeshta.

5-ARTERIOSKLEROZA
Semundje kronike qe shfaqet me trashjen dhe ngurtesimin e pjeses se brendshme te arterieve, skleroze e arterieve. Arterioskleroza si proces fillon te krijohet shume ndermjet moshes 20-25 vjeçare, ndersa evidentohet ne moshen 30-vjeçare e larte.
Simptomat:
1-Pacientet kane frymemarrje te veshtire
2-Lodhen gjate ecjeve ose veprimeve te zakonshme
3-Dhimbjet zakonisht jane ne forme shtrengimi
4-Dhimbjet fillojne ne gjoks, me pas kalojne ne dore dhe ne shpine nga e majta ne te djathte.

6-ASTMA
Semundje qe shfaqet me zenien e grykes here pas here, per shkak te bronkeve, te zemres, ose per shkaqe te tjera: shpirre, gulçim. Ne rastin e astmes pacienti shfaq veshtiresi ne frymemarrje, frymemarrja mund te jete me zhurme dhe fishkellyese
Semundja shoqerohet me kolle te thate dhe te shpeshte

Simptomat
1-Infeksion akut ne rruget e frymemarrjes
2-Frymemarrje e shpeshte dhe me gulçime
3-Kolle e thate dhe e shpeshte
4-Shtrengim ne fyt

7-ATROFIZIM
Semundje e cila dobeson, rregjon dhe mpin nje organ ose nje ind te organizmit.

8-BRONKITI
Semundje e bronkeve qe shfaqet me skuqjen dhe me enjtjen e cipes se tyre, mahijse e bronkeve.

9-BRUCELOZA
eshte semundje ngjitese e bagetise se imet, e gjedhit dhe e derrave, qe shkaktohet nga disa baktere dhe qe nepermjet kafsheve u ngjitet edhe njerezve. Shfaqja e saj ne shume raste eshte me temperature dhe vatra infeksioni neper te gjithe trupin e personave qe preken nga semundjet.

Sipmtomat:
1-Ethe dhe temperature te larte
2-Dobesim te organizmit per te vepruar
3-Vatra infeksioni neper te gjithe trupin
4-Njerezit e marrin ate ne ambientet ku jetojne kafshe me kete semundje.

10-CERMA
Semundje e kyçeve te gjymtyreve, qe vjen nga mahisja dhe shfaqet me mpirje, dridhje e dhimbje. Shfaqja e saj me e madhe eshte tek kembet dhe duart, por ne ndonje rast prek edhe shtyllen kurrizore, apo vende te tjera ku ka kocka. Meshkujt vuajne me shpesh se femrat nga kjo semundje.

Simptomat:
1-Pacientet me kete semundje ndjehen te mpire
2-U dridhen mpihen, u skuqen dhe u dhembin gishtat e kembes apo te dores.
3-Dhimbjet shoqerohen me ethe dhe me temperature
4-Kyçi i kembes, gjuri ose kyçi i dores jane vende shfaqet zakonisht cerma. Ne disa raste eshte edhe kyçi i thundres, ose ana e jashtme e berrylit.
11-CIRROZA
Rritja e tepruar e indit bashkues, e cila shkakton ngurtesimin e nje organi te trupit dhe prishjen e funksioneve te tij sipas fjalorit te gjuhes shqipe, quhet cirroze. Sipas mjekesise kemi cirroze te melçise, te veshkave, si dhe mushkerive. Ne te gjitha rastet pacientet vuajne dhimbje te medha.

Simptomat:
1-Organi qe dhemb (veshka, mushkeria ose melçia) ngurtesohet
2-Shpesh brenda trupit pacientet e ndjejne ate te renduar
3-Dhimbje te shumta zakonisht kur jane ne levizje
4-Enjtje dhe zverdhje te fytyres.

12-CISTI
Cisti eshte nje fshikez e mbushur me leng qe shfaqet si semundje ne inde ose ne organet e trupit. Pjesa me e madhe e tyre operohen, nderkohe qe ato qe jane te pazhvilluar mire bombardohen me medikamente.

Simptomat:
1-Dhimbje e madhe ne pjesen ku eshte shfaqur cisti
2-Dobesim dhe mungese reagimi
3-70 per qind e cisteve shfaqen ne vezore
4-Dhimbjet ne kete rast fokusohen kryesisht ne fund te barkut.
13-CISTIT
Mahisje e fshikezes se ujit te holle, sipas fjalorit ne gjuhen shqipe. Nderkohe qe per mjeket ky eshte nje infeksion urinar qe prek te gjitha grup-moshat dhe ndodh kudo qofte ne traktin urinar duke filluar nga fascia periferike deri ne meatusin uretral.
Infeksionet urinare jane me te shpeshte te femrat se sa te meshkujt.

Simptomat:
1-Veshtiresi dhe shqetesime gjate urinimit
2-Urgjence per urinim si dhe urinim i shpeshte
3- Urinim gjate oreve te nates si dhe urinim me gjak
4-Dhimbje dhe rendim ne fund te barkut

14-DAMLLAJA
Semundje e rende qe vjen nga gjakderdhja ne tru, ose nga mpiksja e gjakut ne enet e trurit e qe shkakton menjehere humbjen e ndjenjave dhe pushimin e levizjeve, shpeshhere pa ndaluar frymemarrjen e qarkullimin e gjakut. Pikerisht per kete arsye damllaja eshte cerebrale.

Simptomat:
1-Paralize e plote e trurit
2-Humbje e vetedijes
3-Humbje e kontakteve me realitetin dhe gjendje shoku
4-Ndalim i frymemarrjes dhe qarkullimit te gjakut.


15-DEPRESION!
Gjendje shpirterore patologjike e njeriut, qe shfaqet me nje lodhje te pergjithshme, me dobesimin e guximit e te veteveprimit, renie shpirterore. Sipas fjalorit te gjuhes shqipe kemi depresion moral (shpirteror), depresion mendor (psikik), depresion nervor (krize nervore).

Simptomat:
1-Lodhje dhe dhimbje koke
2-Dobesim dhe dhimbje muskujsh
3-Dobesi fizike dhe djersitje
4- Simptoma gastrointestinale
5-Çrregullime te gjumit dhe endrra te keqija.
16-DIABETI
Semundje qe vjen nga paaftesia e organizmit per te pervetesuar sheqerin dhe qe shfaqet me shtimin e sheqerit ne gjak e uje te holle, i cili del ne sasi te madhe.
Ne rastin e diabetit pa sheqer, kemi te bejme me nje semundje, e cila vjen nga disa çrregullime te sistemit nervor qendror e te sekrecionit te brendshem dhe qe shfaqet me etje te madhe e shtim te jashtezakonshem te ujit te holle, i cili nuk permban sheqer, as albumine.

Simptomat:
1-Pacientet kane shume etje
2-Ne rastin e diabetikeve ndodh edhe shtimi i sasise se urines
3-Pacientet ndiejne dobesi trupore, si dhe gjendje pagjumesie
4-Preken shpesh here nga infeksione te shumta.

17-DIARREA
Semundje qe shfaqet me dalje jashte te shpeshta e si uje, heqja e shpeshte e barkut. Para nje shekulli diarreja ka qene semundja me e perhapur, kryesisht tek te rriturit, kjo per shkak te keq ushqyerit dhe menyres se jeteses. Diarreja eshte semundje infektive qe duhet kuruar me doemos.

Simptomat:
1-Jashteqitje te shpeshta per gjate gjithe dites
2-Zverdhje te lekures ne te gjithe trupin
3-Ethe dhe ne disa raste edhe temperature
4-Jashteqitja ne te gjitha rastet eshte ne trajten e ujit.

18-DIHATJE
Frymemarrje e shpeshte dhe e rende pas nje vrapimi te gjate, pas nje lodhje te madhe fizike etj; zhurma qe degjohet kur dikush dihat. Zakonisht dihatja eshte shfaqje e semundjeve te tjera qe mund te kene pacientet, ne probleme me zemren, astmen e shume te tjera si keto.

Simptomat:
1-Dihatja lidhet me frymemarrjen e shpeshte dhe te rende
2-Njeriu gjate ketij procesi leshon gulçime te shpeshta
3-Zhurmat e frymemarrjes behen te renda
4-Dihatja eshte simptome e semundjeve te tjera si zemra, astma, veshka etj.

19-DHEMBJA
Mundim, shqetesim a vuajtja qe provon a heq dikush kur i dhemb diçka ne trup, ndjenja qe shkaktohet nga nje vuajtje fizike, sembim, therje. Kjo sipas fjalorit te gjuhes shqipe. Dhembjet jane te llojeve te ndryshme, duke filluar qe nga ndjesia e pickimeve qe jane dhembje te vogla e deri tek dhembjet nga semundje te renda.

Simptomat:
1-Mundim, shqetesim qe provon personi
2-Dhembja ndodh ne çdo pjese te trupi
3-Me te shpeshta jane dhembjet brenda organizmit
4-Dhembjet jane shfaqje te semundjeve te tjera, apo veprimeve te jashtme.

20-EKZEMA
Semundje kronike e lekures qe shfaqet me skuqjen e saj dhe me flluska a puçrra te lengeta ose te thata. Keto puçrra e bejne lekuren te thate dhe me luspa qe zakonisht shkaktojne kruarje te madhe. Ne lekuren e pigmentuar pezmatimi paraqitet me ngjyre si me te purpurt ose ngjyre kafe dhe lekura e vrazhde mund te jete si nje karakteristike dominuese.

Simptomat:
1-Skuqje e lekures dhe formimi i puçrrave te lengeta
2-Puçrrat e bejne lekuren te thate dhe me luspa
3-Kruarje e madhe ne te gjitha vendet ku shfaqet ekzema
4-Ngjyra e puçrrave varet nga ngjyra e lekures se njeriut.

21-EPIDEMIA
Sipas fjalorit te gjuhes shqipe, epidemia eshte semundje ngjitese qe perhapet shpejt te shume njerez ne nje krahine, ne nje vend a ne disa vende. Perhapet shpejt ne nje mase te madhe njerezish nepermjet frymemarrjes, ambientit te dhomes dhe kontakteve te tjera.

Simptomat:
1-Semundje ngjitese
2-Perhapet ne te gjithe zonen, krahinen, qytetin
3-Perhapet nepermjet frymemarrjes, ambientit te dhomes.
4-Epidemia mund te jete gripale, virale etj.

22-EPILEPSIA
Semundje e rende nervore qe shfaqet me kriza te herepashershme e te papritura, gjate te cilave i semuri perpelitet e nxjerr shkume nga goja dhe humbet plotesisht a pjeserisht vetedijen. Ndryshe quhet edhe semundja e tokes. Nuk ka nje mjekim standard te epilepsise, por, per çdo lloj epilepsie, ka nje lloj mjekimi specifik qe i pergjigjet gjendjes se pacientit.

Simptomat:
1-Gjendje si ne enderr ose mendime imponuese
2-Frike, depresion dhe panik
3- Levizje e gishterinjve, levizje e buzeve, pertypje. Te gjitha keto levizje jane te shpeshta.
4-Pacienti nxjerr shkume nga goja dhe humbet vetedijen.

23-ETHET
Gjendje e semure e trupit te njeriut qe shfaqet me zjarrmi, rrahje te dendura te pulsit dhe zakonisht me rreqethje e te dridhura, temperature e larte e trupit, zjarrmi. Ethet mund te zgjasin nga 10 minuta deri ne 10 ore. eshte e rendesishme keshillimi me mjeket ne raste te renduara.

Simptomat:
1-Zjarrmi ne te gjithe trupin
2-Rrahje te dendura te pulsit
3-Rreqethje e te dridhura
4-Temperature e larte e trupit.

24-FRUTHI
Semundje ngjitese qe prek sidomos femijet, e cila shfaqet me puçrra ose me njolla te kuqe ne lekure dhe shoqerohet zakonisht me zjarrmi e me mahisjen e qepallave, te qiellzes e te rrugeve te siperme te frymemarrjes. Fruthi parandalohet me vaksine.

Simptomat:
1-Simptomat zakonisht paraqiten 10-12 dite pas ekspozimit ndaj virusit.
2-Fruthi shfaqet me temperature te larte
3-Me ftohje dhe inflamacion te syve
4-Shperthim i kuq i imet ne lekure ne forme te pikave qe fillon nga fytyra dhe qafa dhe perhapet gradualisht teposhte duke e mbuluar tere trupin.
25-FSHIQJA
Semundje e rende vdekjeprurese (si kolera, murtaja, lia etj), qe prek shume njerez a kafshe dhe perhapet zakonisht shpejt ne nje krahine, ne nje vend a ne disa vende si epidemi. Simptomat e saj jane te njejta me epidemine.

Simptomat:
1-Semundje ngjitese
2-Perhapet ne te gjithe zonen, krahinen, qytetin
3-Perhapet nepermjet frymemarrjes, ambientit te dhomes.
4-Semundja e fshiqes eshte gjithmone vdekjeprurese.

26-GASTRITI
eshte semundje kronike, qe ka te beje me pezmatimin e cipes se brendshme te stomakut. Ndryshe gastriti njihet edhe si inflamacion i stomakut, i cili eshte me teper i perhapur tek perdoruesit e rregullt te alkoolit dhe duhanit. Shenjat dalluese te semundjes jane dhembje(djegie) ne stomak poshte brinjeve dhe mund te arrije deri tek fyti.

Simptomat:
1-Djegie stomaku dhe dhembje e tij
2-Dhimbja nis ne stomak dhe perfundon deri poshte brinjeve
3-Aftesia tretese eshte me e ulet se tek njerezit normale
4-Ne shume raste dhimbjet e stomakut shoqerohen edhe me dhimbje fyti.

27-HALUCINACIONET
Ndijim a perfytyrim i rreme qe i shfaqet njeriut kur eshte semure rende, kur eshte ne kllapi, kur eshte i tronditur shume shpirterisht. Halucinacionet zakonisht u ndodhin njerezve vetem ne rastet e semundjeve te pasherueshme, ose edhe kur jane te prekur nga hemorragjite cerebrale.

Simptomat:
1-Ndijim dhe perfytyrim i rreme
2-Ndodh gjithmone ne rastin e semundjeve te renda
3-Ndodhin edhe ne rastet e tronditjeve shpirterore
4-Te krijojne gjithmone gjendje kllapi.

28-HEMORRAGJI CELEBRALE
Rrjedhje e madhe gjaku nga organizmi, ose ne tru (cerebrale). Ne kete rast hemorragjia eshte e brendshme. Hemorragjia cerebrale u ndodh zakonisht personave mbi 60 vjeç,
KJO semundje njihet ndryshe nga populli edhe me fjalet ‘’i ra pika’’ ose i ‘’plasi gjaku ne tru’’.

Simptomat:
1-Nuk flet (nuk mund te shqiptoje dot asnje fjale)
2-Nuk leviz gjymtyret (doren ose kemben)
3-Ndodh terheqja e muskujve te fytyres te asaj ane qe nuk leviz doren ose kemben
4-Urinon dhe defekon ne menyre te pavullnetshme
5-Te dridhura te pjesshme ose ne te gjithe trupin, te vjella.
29-HEMORROIDE
Semundje qe shfaqet me zgjerim te venave ne fund te zorres se trashe dh qe shkakton rrjedhje gjaku, majasell. Kjo eshte nje semundje trasheguese intelektuale qe u paraqitet njerezve te cilet qendrojne ulur gjate ne karrige; eshte semundje e shofereve, si dhe e njerezve qe merren me ngritjen e peshave

Simptomat:
1-Pacienteve u vihen re shenjat e semundjet ne lekure
2-Shenjat ne duar, ne thembra si dhe ne zorre te trashe.
3-Semundja shoqerohet me kruajtje te padurueshme dhe pas saj me nje gjakderdhje te lehte pas kruajtjes, pas jashteqitjes, etj.
4-Dhembje te herepashershme gjate jashteqitjes ne thellesi te zorres se trashe dhe me djegie ne anen dalese te saj.

30-HERNIE
Semundje qe shkaktohet nga shkarja e nje organi te brendshem ose e nje pjese te tij neper nje te çare ne nje vend tjeter te barkun a nen lekure, qeska e formuar nga organi qe ka shkare ne kete menyre;dhjami, dhjamthi. Ndryshe njihet si shiatik vertebal qe vjen si pasoje e problemeve disko-radikular.

Simptomat:
1-Dhimbje te medha mesi, kurrizi dhe shpine
2-Dhimbja kalon nga vithet, kemba, kofsha e deri ne shputen e kembes
3-Tkurret kolona dhe pengon perkuljen
4-Dhimbjet shtohen kur personat kolliten apo marrin fryme thelle.

31-HIRREZA
Semundje ngjitese qe u bie bagetive te imta e ua pret qumeshtin si hirre, ua zbardh syte, i verbon dhe ua mahis kyçet e kembeve e thundrat. Zakonisht kjo ndodh tek dhite, qengjat dhe delet.

Simptomat:
1-Qumeshti i bagetive prishet dhe behet si hirre
2- Ne kete rast kafshet humbasin shikimin
3-E kane te pamundur levizjen, si pasoje e mahisjeve te kyçeve
4-U bllokohen kembet dhe thundrat

32 HISTERI
Semundje nervore te njerezit shume te ndjeshem, e cila shfaqet me turbullimin e herepashershem te gjendjes shpirterore e mendore dhe shoqerohet me britma, me te qeshura, me dritherima, me lot etj. I semuri mund te nxirret nga gjendja duke krijuar nje gjendje te tille qe te dominoje situaten qe e ka çuar pacientin ne ate gjendje, pra krijohet nje gjendje me e fuqishme.
Simptomat:
1-Turbullim te gjendjes shpirterore
2-Pacienti leshon britma., te qeshura.
3-ne shume raste semundje shoqerohet edhe me lot dhe dritherima
4-Semundja eshte kronike.

33-HITHI
Semundje qe shkaktohet nga nje kerpudhe shume e vogel parazitare, e cila prek gjethet e hardhise dhe kokrra te rrushit dhe i vesh ato me nje pluhur si hi ne ngjyre te murrme.

Simptomat
1-Prek vetem gjethet e hardhise se rrushit
2-I vesh ato me ngjyre te murrme
3-Largohet me helm dhe produkte te tjera
4-Zakonisht shfaqet ne pranvere

7-ATROFIZIM
Semundje e cila dobeson, rregjon dhe mpin nje organ ose nje ind te organizmit. Ne shume raste njerezit nuk arrine te kuptojne se nga u vine shqetesimet, por ata ndjehen te dobet per te reaguar dhe te pafuqishem per pune.

Simptomat:
1-Dobesi e pergjithshme
2-Mpirje e nje organi te caktuar
3-Mungese vullneti dhe deshire per vepruar
4-Behet kronike nese nuk kurohet

8-BRONKITI
Semundje e bronkeve qe shfaqet me skuqjen dhe me enjtjen e cipes se tyre, mahijse e bronkeve. Personat qe preken nga kjo semundje zakonisht behen te varuar kronike, ne rast se nuk kurohen ne menyre te shpejte. Shenjat e bronkitit thuajse te njejta me ato te gripit.

Simptomat
1- Kolle e forte, bllokim hundesh, sekrecione nga hunda
2- Dobesi e pergjithshme trupore, debulese, mungese oreksi
3- Dhembje muskujsh dhe kockash, dhembje koke
4- Temperature jo e larte, dhembje ne kraharor