Nuk janë shum shkrimtarët t´onë, emni i të cilvet të njifët aq
mirë në shtresat letrare shqipe sá ai i Koliqit; të pakët janë atá,
prodhimet e të cilvet të kenë marrë aq hapt në çdo kând të Shqipnís, sá
ato qi emnin e tij në çfaqje kulturore gjithëfarësh, në botime nëpër
fletore e revista të ndryshme, disá prej të cilavet themelue dhe mbajt
prej tij vetë, në botime veprash qi janë të pacaktueme të zánë nji vend
të dukshëm, dashtas e padashtas, në historín e letrave t´ona.,- Karl Gurakuqi^[1]Ernest Koliqi (1901 - 1975) lindi në Shkodër me 20 Maj 1901, në nji familje me origjinë nga Dukagjini, e rame n'Anamal, e mandej në Shirokë të Shkodërs.^[2] Djali i Shanit dhe i Age Simonit, në gjirin e nji familje të madhe me vëlla Mikel Koliqin, i pari kardinal shqiptar, Viktorin, Guljelmin, Lecin, e motra Margeriten dhe Terezinen^[3].
Është themelues i tregimit tonë modern, ndërkohë dhe poet, romancier,
eseist, përkthyes, gazetar, madje dhe dramaturg, gjithsesi dhe veprimtar
i shquar në fushën e politikës, të kulturës së politikës dhe të
politikës së kulturës, gjithmonë kombëtare, të gjysmës së parë të
shekullit XX.^[4]
Jetëshkrimi


Familja në zanafillë kishte mbiemnin Kolaj, por nga tregtia e vazhdueshme me Malin e Zi i mbet Koliqi nga nji periudhë e mbrapa. Ndoqi mësimet e para në Kolegjin Saverian të Jezuitëve.
1918 - Ishte 15 vjeç. I ati, Shan Koliqi, e dërgon për të studjuar në
Itali. Studion në Kolegjin Jezuit Arici në Breshia. Në gazetën “Noi
giovani” (“Ne të rinjtë”), të cilën e themelon vetë me disa
bashkënxënës, boton poezitë e tij të para në italisht. 1921 - Kthehet në
Shqipëri dhe ristudjon shqipen me themel, mentori i tij Emzot Luigj Bumçi e prezanton me përfaqsuest ma premtues të brezit kulturor, si Kolë Thaçi, Kolë Kamsi, Lazër Shantoja, e Karl Gurakuqi^[5].
Në një konkurs për himnin kombëtar, mes krijuesve te rinj e jo të rinj,
merr pjesë edhe Ernesti i cili vlerësohet me çmim të parë nga një juri e
përbërë prej emrash të shquar si: Gj.Fishta, F.Noli, M.Frashëri, L.Gurakuqi^[6]. Ku dy vjet më pas themelon së bashku me patër Anton Harapin dhe Nush Topallin, revisten "Ora e Maleve". 1924 Bën pjesë në Shoqërinë patriotike "Bashkimi", e krijuar nga Avni Rustemi.
E thërret L. Gurakuqi në Tiranë si sekretar personal. Më vonë bëhet
sekretar i Ministrisë së Brendshme. I nxitur nga L.Gurakuqi dhe miqtë e
tij, dërgon në shtyp poemthin dramatik “Kushtrimi i Skëndërbeut”.
Kjo vepër i dha shpresën për të hyrë përgjithmonë në botën e letrave
shqipe. Për shkak të lidhjeve të tij të reja politike, detyrohet
t'emigrojë për pesë vjet në Tuzla, Bosnje^[6], për t'i shpëtuar ndonjë goditje nga forcat zogiste, pas revolucionit të dështuar të Nolit.
1929 - I ndikuar nga ky rreth shqiptarësh, Koliqi shkruan vëllimin me
tregime “Hija e maleve”, vëllim i cili e pagëzon edhe si krijuesin e
prozës moderne shqiptare. Me një stil të mrekullueshëm narrativ, ai
arrin të paraqesë në këtë botim një sërë episodesh të jetës malësore nën
ndikimin e rregullave të ashpra të Lekë Dukagjinit
por pa munguar edhe skenat e jetës qytetare shkodrane. Me këtë vëllim
ai mirëpritet të kthehet në qarqet letrare në Shqipëri. 1930 - Mbretëria
shqiptare e fal Koliqin dhe e emëron mësues të thjeshtë gjimnazi. Nga viti 1930 ishte mësues në Shkollën Italiane Tregtare në Vlorë ku i jep mësim mes të tjerëve edhe Petro Markos^[7]; dhe në gjimnazin e shtetit në Shkodër ku i jep mësim Lazër Radit, i porositun nga Mustafa Kruja me mbledhë librat e bibliotekës së tij që qe shpërnda ndër françeskanë e jezuitë^[8]. Derisa shtrëngohet, sërish për arsye politike, të largohet në Itali. Në vitin 1932 botoi vëllimin e parë të antologjisë “Poetët e mëdhenj të Italisë”
(me një parathënie nga Fishta), një antologji me 280 faqe që u përdor
menjëherë si tekst letërsie në gjimnazin klerik të Shkodrës dhe përmban
katër poetët më të mëdhenj të Italisë: Aligierin, Petrarkën, Arioston,
Tasson. 1933-34 Jep dorëheqjen nga arsimi dhe regjistrohet në
Universitetin e Padovës për të vazhduar studimet. Edhe pse me punë në
Padova, Koliqi nuk i shkëput lidhjet me Shqipërinë. Bashkëpunon me
redaksinë e të përjavshmes kulturore “Illyria”. Gjitha vjershat e veta i
përmbledh në vëllimin “Gjurmat e stinëve” ku paraqiten me një frymë
krejt të re skenat e jetës shkodrane dhe gjejmë të pasqyruar shpirtin e
poetit të ndjeshëm me ndjesina atdhedashurore. Ndërsa, autodafeja e
vendosur në krye të këtij libri vlerësohet si një ndër aktet më të
rëndësishme në fushë të mendimit estetik shqiptar. Në një sërë botimesh
periodike dhe veprash të tij, Koliqi afirmohet si një talent i letërsisë
shqiptare. 1935, Itali - Pas suksesit të vëllimit të parë me tregime,
boton një libër me 16 novela me titull “Tregtar flamujsh” me lëndë të
nxjerrë nga mënyra e jetesës së popullit tonë, sidomos të atij të
qytetit të Shkodrës. Ngjarjet dhe problematikat sociale që prekin veprën
gjithnjë i nënshtrohen një analize të thellë psikologjike. Ky vëllim novelash, siç vëren Miaser Dibra, i përket
një shkalle pjekurie më të madhe të autorit. Po këtë vit boton edhe
poemthin në prozë “Quattuor”. 1936 - Emërohet Lektor i Shqipes pranë
Universitetit të Padovës që drejtohej nga K.Taliavini. Boton vëllimin e
dytë të antologjisë “Poetët e mëdhenj të Italisë” (me parathënie nga
Karlo Taliavini). Ky vëllim përfshin vjersha të përkthyera të katër
poetëve italianë: Parini, Monti, Foskolo, Manxoni. Personalisht çmonte
Giosuè Carducci, Giovanni Pascoli, dhe Gabriele D'Annunzio-n^[5].
Edhe vëllimi i tretë ishte i përgatitur por nuk u botua. 1937 - Në
moshën 34 vjeçare kryen studimet (5 vjeçare) në Padova me tezën “Epica
popolare albanese” (“Epika popullore shqiptare”), tezë doktorate e cila u
vlerësua nga shumë albanologë si N.Jokli, M.Lambertz etj, që u mbërrit me ndihmën e disa kangëve që ia dha Atë Bernardin Palaj. Tashma i mirnjohun si albanolog, ndoshta kreu i studimeve shqiptare n'Italí^[5].
1939 - Emërohet titullar i Katedrës së Gjuhës dhe letërsisë Shqipe në
Universitetin “La Sapienza” në Romë por nuk do të rrijë gjatë pasi po
këtë vit nis punën si ministër arsimi në qeverinë shqiptare. Me të marrë
në dorë ministrinë e arsimit, ai mblodhi rreth vetes njerëzit e
kulturës, shkrimtarët më të shquar dhe i vihet përpilimit e botimit të
teksteve shkollore. Sa qe Koliqi ministër u arrit:

• botimi i historisë së letërsisë, me kritere të shëndosha, në dyvëllimshin “Shkrimtarët shqiptarë”(1941), nën kujdesin e Namik Resulit e K. Gurakuqit.
  
• botimi i të parës antologji në shqip: “Bota shqiptare”(1943).
  
• mbledhja e folklorit për të plotësuar veprën “Visaret e kombit”(vëllim me materiale nga folklori ynë)
  
• thirrja në Tiranë e Kongresit Ndërkombëtar të Studimeve Shqiptare në
  vitin 1940 (Instituti i Studimeve Shqiptare me qendër në Tiranë,
  pararendës i Akademisë së Shkencave).
  
• botimi i vëllimeve “Rreze dritë”, “Te pragu i jetës”, “Studime e tekste”.
  
• themeloi e drejtoi të përkohshmen “Shkëndija”.
  
• hapja e shkollave shqipe në Kosovë; hapi edhe një shkollë të mesme
  në Prishtinë dhe mundësoi dërgimin e studentëve nga Kosova me bursë në
  Itali dhe Austri.
  

Duhet thënë se produktiviteti në kohën e Ernestit mbetet punë e pamohueshme.

Në këtë periudhë ai ka bashkëpunuar me revistat “Hylli i Dritës” e françeskanëve, “Leka” e jezuitëve, “Përpjekja shqiptare” e Branko Merxhanit, “Minerva”, “Besa” etj.^[6] Në korrik të 1940 themeloi e drejtoi të përmuajshmen letrare-artistike "Shkëndija", në Tiranë.

Si Ministër i Arsimit në kohën e pushtimit italian në kabinetin e Sh. Verlacit e n'atë të M. Krujës, gjatë Luftës së Dytë Botërore; në shtatorin e vitit 1941 kur me një vendim, mbi 400 arsimtarë normalistë dhe të shkollës amerikane të Fullcit, shkuan në Kosovë, trojet shqiptare në Maqedoni e Mal të Zi, si dhe në Çamëri.
Një akt i tillë ka qenë dhe mbetet përjetësisht sublim se ai dha frutet
e veta në hapjen e shkollave shqipe, në hapjen e dëshirës për të mësuar
dhe rrënjosur shqipen në të gjithë trojet shqiptare.^[9] 1942-43 Nga 1942-43 ishte kryetar i Institutit të Studimeve Shqiptare dhe largohet nga Ministria e Arsimit duke lënë pasues Xh. Kortshën. Martohet me arsimtaren Vangjelije Vuçani dhe patën dy fëmijë: Markun dhe Elizabetën.^[6]
Në një letër dërguar më 16 tetor 1941 nga ministri i arsimit të
Qeverisë së atëhershme shqiptare Ernest Koliqi drejtuar konsullit
shqiptar Nikollë Rrota në Vjenë thuhet se ka angazhuar N. Joklin si organizator të bibliotekave të Shqipërisë me një rrogë mujore prej 600 frangash ari^[10]. Në pragun e dështimit t'Italís fashiste, zavendëson Terenc Toçin
në krye të Këshillit të Lartë Fashist/Partisë Fashiste, gja që do t'i
kushtonte edhe ma tepër për regjimin që erdhi tue përmbysë gjithë
superstrukturen parardhëse^[5]. 1944 - Largohet n'Itali, i dënuar nga qeveria e re komuniste, si bashkëpunëtor i fashizmit^[2],
nga një telefonatë merr vesh për kapjen e P. Markos nga ana e
gjermanëve, të cilit i shpëton jetën. Vepra e tij
letrare u ndalua edhe pse nuk përmbante asfarë shenje a parashenje
politike. Ajo u ndalua, për shkak të veprimit politik të autorit,
përkatësisë fetare dhe dialektit. “L’Albanie Libre” është një e
përkohshme e sapo dalë në Romë me të cilën Koliqi fillon bashkëpunimin.
Ndër të shumtat shkrime, këtu nis të botojë, nga viti 1954 deri më 1961,
studimin krahasues “Dy shkollat letrare shkodrane - e Etënve jezuitë dhe e Etënve françeskanë”.
Në këtë studim të tij vërehet përpjekja për të hartuar një histori të
mirëfilltë të letërsisë shqiptare, jashtë ngjyrimeve ideologjike. 1957 -
Me dekret të Presidentit të Republikës së Italisë, më 2 shtator 1957,
për njohje të prestigjit, Katedra e Gjuhës dhe e Letërsisë Shqipe e
Universitetit të Romës, nderohet duke u bërë Institut i Studimeve
Shqiptare.Në Firenze boton vëllimin “Poesia popolare albanese”(“Poezia
popullore shqiptare”) ku spikat si studiues i merituar i traditave
artistike dhe folkloristike të atdheut të tij Shqipërisë. Vëllimi ka
tekste shqip e përkthime në italisht.

Themelon të përkohshmen “Shêjzat”(“Le Pleiadi”)që e drejtoi për 18
vjet, që ishte e përkohshmja kryesore letraro-kulturore e asokohe. Jo
vetëm shpaloste letërsín bashkohore në botën shqipfolëse, por gjithashtu
i dha za letërsís arbëneshe dhe vazhdoi me lavrue autorët e paraluftës,
shumë prej të cilëvet të vdekun e pjesa tjetër n'emigrim, që
denigroheshin aq shumë nga kritika komuniste e Tiranës. Koliqi kështu
shërbeu si nji za i largët kundërshtues i shkatërrimit kultural të
Shqipnís nga rendi Stalinian i vendosun. Prej veprimtarís së tij,
letrare e politike, u sulmue nga autoritetet shqiptare e pas-luftës si
përfaqsuesi kryesor i letërsís borgjeze, reaksionare e fashiste. Më 1983
historia e letërsís shqipe i referohet pasivisht si "Koliqi tradhëtari"^[5].

“Shêjzat shërbyen si tribunë dhe dritare informimi mbi
aktivitetet shkencore albanologjike në botë. Ato regjistruen në kroniken
e tyne edhe ngjarje shoqnore që në të ardhmen do të vlejnë sadopak si
dokumentacion historik e kultural për nji periudhë rreth njizet vjeçare”. Martin Camaj
1959 - Boton vëllimin “Kangjellat e Rilindjes”(“I canti della
Rinascita”) me përkthimin në italisht, kushtuar arbëreshëve të Italisë,
ku i nxit ata të ruajnë gjuhën e zakonet e të kenë besim në pavdekësinë e
fisit. 1960 - Boton romanin “Shija e bukës së mbrûme” për të cilin
Koliqi vetë shprehet: “Ky tregim parashtron edhe përpiqet imtësisht të
hulumtojë dramin shpirtnuer të nji të riut shqiptar flakrue jashta atdheut nga pasojat e së dytës luftë botnore.”(Paraqitje
në “Shija e bukës së mbrûme”, Shkodër, 1996) Boton studimin “Gabriele
D’Annunzio e gli Albanesi”(“Gabriel D’Anuncio dhe Shqiptarët”). 1963 -
Boton “Antologia della lirica albanese” (“Antologjia e lirikës
shqiptare”) ku për herë të parë paraqiten në një gjuhë europiane
përkthimet e lirikat më të mira të autorëve shqiptarë të vjetër e të
rinj ku theksohen autorët kosovarë me qëllim që të njihen më mirë.
Riboton “Shtatë Pasqyrat e Narçizit” (që e kishte botuar së pari në
fletoren Gazeta Shqiptare të Bari-t më 1936) ku paraqiten shtatë copa
proze poetike që përshkruajnë gjendjen shpirtërore të shkrimtarit. 1965 -
Del në dritë “Albania”, një monografi italisht, botuar në “Enciclopedia
dei popoli d’Europa”, Milano ku paraqet një pasqyrë të gjërë mbi
Shqipërinë si në pikëpamjen gjeografike, ashtu edhe letrare e historike.
1969 - Më 4 Maj i vdes bashkëshortja Vangjelija. Zhdukja e saj i
shkaktoi një mungesë të pazëvëndësueshme e ndoshta shpejtoi edhe humbjen e tij. 1970 - Riboton poemthin “Simfonia
e Shqipeve” (që e kishte botuar për herë të parë në fletoren Gazeta
Shqiptare të Bari-t më 1936),që është si një testament poetik që
nënvizon trashëgiminë kombëtare, lashtësinë dhe traditat e popullit. Kjo
vepër ka për argument lartësimin e kohës së kaluar të fisit tonë. 1972 -
Botohet vëllimi “Saggi di Letteratura Albanese”, Firenze. Është një
përmbledhje e mirë shkrimesh e konferencash përpunuar gjatë disa
vjetëve. 1973 - Vazhdon të përkthejë në italisht pjesë nga Lahuta e Malcís,
këngët II-III-IV-V (punë kjo e nisur që në vitin 1961 kur përktheu
këngën XXVI; më 1971 këngët XII-XIII-XIV dhe XV). 1975 - Vdes në
shtëpinë e tij në Romë 15 Janar dhe u varros po në këtë qytet me datën
18, i nderuar nga i gjithë komuniteti shqiptar n'emigrim, por i mohuar
nga vendi i tij. Në ceremoninë e asaj dite kishin ardhur personalitete
të ndryshëm, kolegë, shqiptarë, arbëreshë, miq të ardhur nga vende të
ndryshmeVeprimtaria


Koliqi ishte themelues e drejtues revistash, ku botohej e trajtohej letërsia e kultura shqiptare si : Ora e Maleve, Shkëndija, Shêjzat, etj. Si letrar Ernest Koliqi shquhet si krijues në prozë, madje së bashku me Mitrush Kutelin
konsiderohet themelues i prozës moderne shqipe. Përktheu në gjuhën
shqipe poetët e mëdhenj italianë: Dante, Petrarka, Ariosto, Tasso,
Parini, Monti, Foskolo e Manconi, që i përmblodhi në dy vëllime të
librit Poetët e Mëdhej t’Italís I dhe II. Përgatiti, përktheu në italisht dhe botoi Antologjinë e lirikës shqiptare në vitin 1963. Me librat e tregimeve : Hija e Maleve (1929), Tregtar flamujsh (1935) dhe Pasqyrat e Narçizit
(1936), Koliqi sjell një botë krejt unike shpirtërore shqiptare, ndërsa
gjuha e tij dhe stili janë krejt të veçantë. Vepra poetike me
pretendime më të mëdha e Koliqit është Gjurmat e Stinve (1933). Poezitë më të mira të këtij vëllimi janë ato të shkruara në formë të tingëllimit (sonetit). Shkroi nën pseudonimet Hilushi, Hilush Vilza, Borizani.

Pasardhës të Koliqit, sidomos në këmbënguljen e gjetjes së veçantive
vendore në gjuhë e në jetë, në letërsinë shqipe bashkëkohore para së
gjithash konsiderohet Anton Pashku.

ERNEST KOLIQI

Shkodra në mengjese

Kendojnë bashkë në mengjese pesë kumbonare,
kendojnë në ajri mbi Shkoder ende fjete:
mbi Maranaj qet vetllen kureshtare
agimi e hjedh në liqe synin e qete.

Perhapë lajmin e zgjimit rrezja e parë
të parat pershendetje dridhen në heshti të lete,
e shpejt në at lavdi dielli, qi e veshë fare
Shkodra kumbon me zane, zhurmë e jete.

E ai diell prendvere i ri shprazet në shtepija
udha e lulishta tue ngjallë ngjyra e shkendija,
tue mbshtjellë gjithshka si nji tis ari, i holle:
skaj ne skaj si lum gzimi tue rreshqite
në syt e vashave, qeshë, e mbush me drite
kacurrelat e tyne kur shkojnë në shkolle.

Kroni i katundit
Shtegu qi çon te kroni asht shetija e katundarvet.
Buzë mbramje me buljere në krah, dalin gra e vajza për me mbushun uj në
krue. Ndeshen udhës shoqe me shoqe e shëndrrojnë dy fjalë.
Dita asht e
mundshme ndër katunde e ato biseda mbramjeje disi janë nji pushim e nji
argtim. E ndërsa dielli prendon e hana del, kroni i mbushë buljerat nji
nga nji tue kendue. Secilës vajzë e secilës grue i kendon nga nji kange
te veçante, përse kroni te tana i njef. Vajzat i njef të vogla e i pau
dalkadalë tue u rritë; gratë i njef nuse e i pau dalkadalë tue u plakë.
Pasqyra e qetë e ujit mban kujtimin e të gjitha fytyrave. Kroni ne
heshti te lehtë, i kendon gjithkuj kangen e mallëngjyeshme të kohës së
kalueme. Por pak kush din ta marrë vesht... E shumta kalojnë habitshëm.
Shuejnë etjen, mbushin buljerat e nuk e ndigjojnë. Kjo, ndoshta, asht ma
mirë për to, sepse kanga e kronit shëndrrohet në vaj, tue jehue në
thellsit e shpirtit. Atëherë ma mirë mos me ndigjue.

Gjuhës shqipe
Lshon ame ilire n`goje agimesh s`vjetra
Ndo `i fjale e jote than` vetimeveti,
O gjuhe e folun n`bote ende ferishte
S`ciles Mayeri ne te censhmet letra
Rraj`t e mshefuna n`mot nuk mund ia gjeti
As n`t`folun t`Cezarve as n`helenishte,
Perse Athina s`kishte
Emen as Roma, kur e rrept ushtove
Nder vepra katallajsh qi nper jehona
Vigma t`fuqishme qitshin hove-hove,
Tue ndertue ledhe permbi troje t`ona.
Kuturesat e hyjit nper gjeth lisi
N`Dodonen shejte prifti, qi n`pergjime
Naten e diten rrinte atje perdore,
Porse ndo `i fllad pullnaje kundalisi,
Ndoshta me fjal`t e tueja i dha heshtime
T`perfrigueshme qi mbluen t`parat therore:
Ndoshta ndo` i buz` hyjnore
N`at mot qi zota shpesh perbujte toka
Shqiptoi kto fjal` qi ne mbi goj` na shkrefen;
Me ty hyjneshat ndoshta nper kto boka
Ndonjij biri njeriu dashnin ia shprefen.

Mbi anija t`shpejta velat nde kah preja,
Qi urdhni i Teutes niste nen hyj ari
Me msy t`Helenit barkat tregetuese
Ngarkue me ar e kem e skllave t`reja,
Ty t`kelthitte n`timue anijetari
Tue i ra me kic ilir pupes bishtnuese;
E permbi val` shkembuese
Ti jehojshe nder hymnet e ngadhnjimit
Kur, me plackat e rrmbyeme mbrend` stivue,
U afrojshin n`breg anijat prej agimit,
Mbretneshes s`detit pret me i a dhurue.

Mysteri i vjeter qi mberthen fjal`t t`ueja,
Zanin na e dridh` me nji kreni t`pashoqe,
O ghuhe e folun per trimij pranvera,
E tok na mbajte nder pushtime t`hueja
Sepse prej gojve arbnore nuk u hoqe
As kur u ndam n`besime e doke tjera
E shekujve potera
Qi me vrull u perplas mbi tok` shqiptare
Ndonjij ndrrimi edhe n`ty i cili shtegun,
Por prap kumbimet n`buze i ke krenare
Si n`mot qi Ilirt Shqipnis i a ruejshin bregun.

Thue buza e kangatarve te paemen
Qi gzim e idhnim me ty knduen maje mali
Dhe kanga u humbi n`erresin e motit,
Ket permallim qi mungullon mbi t`emen
E vjen nga heshtja e shekujve m`a fali,
Mue trashigues i tune n`dhe t`Kastriotit?
N` kthjelltin e dites s`sotit
Kang` ndoshta t`kndueme qi vorroi kalesa
Kendoi, o gjuh` lulzue n`shkreti, dh`asht goja
E eme ahmarrse e gojve qi harresa
N`terr mbylli, kur ti s`kishe as sheje as shkroja.

Motrat e tueja qi kumbuene n`shekull
Bukurin tue sjell` n`prak t`ksaj jete
E tjetra ligj`t e Arsyes qi mbarshtrojn` fise,
Heshten e rrojn` vec n`karta:ti, per mrekulli,
Me nji mosh` trimij vjetsh e blerun mbete
Edhe kumbon e gjall` po n`ato vise
Ku me lshue tingujt nise
N`foshnjin e botes. Pse t`ka ruejtun fati
T`njom edhe virgjin? Egersija jote
Mos mban n`at gji, q`i hueji nuk pecati,
Stinen e fundme t`poezis s`ksaj bote?
O shqipe plot me munguj, o gjuh` burrash
Qi me `i fjal` t`vetme lidheshin per laku
Dhe soje as vdekja s`mujte kurr me i trande,
Shprehje t,kulluet na ep si akull gurrash
Per kang`t e burrnis s`lasht q`ushqejm` te gjaku
E t`lavdis s`re qi me t`fitue na kande;
Thjeshtin e ambel t`ande
Me ndjell` dashnin e vashavet qi t`flasin
Falja poetve t`u, por n`qe se kamben
Buzes amtare kush ia ven, ti casin
Mos prit: banu rrufe me lshue n`te namen.
O Kange, Arbnor`t e plogte i kapi gjumi;
Ti kris si za burije
Mbi ata qi flejn` pa andrra fisnikije:
E n`qe se belkacuk`t e gjuh`s ilire,
Tue t`ndie fishkllojn` prej smire,
Me rrahje flatrash ik n`nalsi t`kalthera.

Nji anmik në ditë

ERNEST KOLIQI

Tue bisedue para shum kohe
me nji të dashun t’êmin, Shqiptar mendesquet e i rysun nëpër ngjarje të
ndërlikueme të historís shqiptare, ra fjala mbi grindjet qi e shuejnë
ndër né përpjekjen në daç politike në daç shoqnore e letrare. E më
tregoi se nji herë në Tiranë Hasan Prishtina, Atdhetari i njoftun
kosovar, ishte qênë sulmue keqas nga nji gazetar me nji artikull plot
kritika t’ashpra. Hasan begu kishte do djelm si petrita mbas vetes.
Njâni prej tyne, si mori vesht sulmin e pësuem nga zotnija i vet, i tha:
– “Beg, m’ep lêjen të shkoj e t’i ap nji drû të shëndoshtë atij
edepsyzit qi na ka dokanisë aqë randë… “. Atdhetari i Prishtinës i u
përgjegj: – “Morè budallë, atij duhet t’i jemi mirnjohës. Deri sa bota
më shajnë ndër gazeta e kafehaneve don me thânë se dishka vlej. Atëherë
kur mos të flasin mâ kush për tê, nji njerí politiket ka mbarue… “.
Lazër
Shantoja thonte: – “Për m’u bâ njerí i madh në Shqipní, duhet me fitue
s’paku nji anmik në ditë. Gjindja kur ndigjojnë se dikush shahet pajadá e
mes’paku nji anmik në ditë. Gjindja kur ndigjojnë se dikush shahet pajadá e
me ngulm, fillojnë e brehen nga kureshtja m’e njoftë, me dijtë pse
përmendet e pse urrehet me aqë furí. Fitò nji anmik në ditë dhe syt e
botës kanë m’u sjellun kah ti…”.

“Shêjzat”, 1973, n. 5-8.