30 vjet më parë (24.12.1979) Gjermania humbi një prej figurave të saj të ndritura: Rudi Dutschken, lideri më karizmatik i lëvizjes studentore të viteve 60-të në Gjermani, e cila njihet për qëndrimin e saj antiautoritar.

Lëvizja e studentëve në Gjermani nis një vit përpara 1968. Shkëndija e parë e protestës së studentëve u dha qershorin e 1967-ës, kur studenti pacifist Benno Ohnesorg u qëllua për vdekje nga një polic gjatë një demonstrate në Berlin. Kjo ngjarje konsiderohet në Gjermani si shkëndija për krijimin e opozitës jashtëparlamentare të emërtuar shkurt "APO". Figura qendrore e lëvizjes studentore u bë studenti 27-vjeçar i sociologjisë Rudi Dutschke (Duçke). Dutschke merr pjesë aktive në pothuajse të gjitha protetstat e mëdha të grupimit studentor APO. Edhe në kongresin e Berlinit kundër Luftës së Vietnamit, në shkurt 1967 Dutschke është në krye të aksionit.
Protestat drejtohen jo vetëm kundër SHBA por kundër kapitalizmit në përgjithësi
Dutschke: "Revolucionarizimi i revolucionarëve është kushti vendimtar për revolucionarizmin e masave. Rroftë revolucioni botëror dhe shoqëria e krijuar prej tij, një shoqëri e lirë e individëve kjo dhe jo vetëm e një fshati."


Rudi Dutschke është i bindur, që SHBA luftën kundër Vietnamit e bëjnë si përfaqësues të sistemit kapitalist. Si rrjedhojë protestat e APO-s drejtohen jo vetëm kundër SHBA, por edhe kundër kapitalizmit në përgjithësi. Studentët simpatizojnë hapur me Vietnamin në demonstratat e tyre. Emri i udhëheqësit vjetnamez Ho Shi Min, për të cilin brohoritej nëpër protetsta shndërohet në një simbol të lëvizjes.
Gazeta "Bild": "Ekstremistë, radikalistë, gardistë të kuq, provokues skandalesh"Mediet regojnë në përgjithësi me qëndrim refuzues ndaj protestës së studentëve, sidomos në Berlin, ku shtëpia botuese konservatore Axel-Springer ka 70% të tregut. Por edje shtypi i kompanisë Springer, në radhë të parë gazeta bulevardeske "Bild", përdor një gjuhë jo fort joshëse për studentët: "Ekstremistë, radikalistë, gardistë të kuq, provokues skandalesh", këto janë epitetet e gazetës "Bild" në për studentët.Dy ditë pas demonstratës kundër Luftës së Vietnamit të lëvizjes APO, senati i Berlinit bën thirrje për një manifestim pro-amerikan. Në manifestim marrin pjesë mbi 80.000 vetë. Në valën e këtij manifestimi një student që i ngjan Rudi Dutschke-s sulmohet nga masa. Me shumë mundim policia arrin ta mbrojë atë.
Atmosferë e ndezur në Berlinin e 68-tës
Kjo është atmosfera në Berlin, kur më 11 prill 1968 dikush i flet Rudi Duschke-s në rrugë. Një burrë e pyet atë: "Jeni ju Rudi Dutschke?" Kur ai e pohon këtë burri i ulërin: "Ti qelbësirë, derr komunist!" dhe pas kësaj nxjerr revolverin dhe qëllon. Plumbat e godasin Rudi Dutschke-n në kokë. Një dëshmitar rrëfen: "Ne menduam, se dikush po qëllonte pëllumbat, por më pas pamë një burrë që vraponte e pas kësaj pamë Dutschke-n të shtrirë në tokë. Ai u ngrit në këmbë dhe thërriste nënën dhe babain e tij duke thënë "duhet të shkoj tek berberi", ai eci kështu nja 50 metra dhe pastaj ra në tokë, fjalët e tij të fundit ishin: 'ushtarët, ushtarët.'
Ai rrezatonte të renë, besimin, të gjithë e donin Dutschke-n
Po atë mbrëmje përpara selisë së koncernit botues Axel-Springer në Berlin Kreuzberg u mblodhën mijrëa studentë, që thërrisnin: "Vrasës, Springer!" Tronditja që shkaktoi sulmi ndaj Rudi Dutschke-s, i cili gëzonte simpatinë e opozitës jashtëparlamentare, është e thellë. Publicistja Katharina Rutschky, asokohe shoqe ideali e Rudi Dutschke-s, kujton: "Ai ishte karizmatik dhe dukej si një njeri i pafajshëm, i hapur dhe me karakter. Ai rezatonte të renë, besimin dhe të gjithë e donin Dutschke-n, sepse atij mund t'i besonin."Atentatori dënohet me shtatë vjet burg. Pas dy vjetësh ai kryen vetëvrasje. Rudi Dutschke u mbijetoi të shtënave dhe plagosjes së rëndë, por vdiq dhjetë vjet më vonë prej pasojave të atentatit.
Ngjarja gjeti jehonë në mbarë RFGJ-në
Sulmi ndaj Rudi Dutschke-s është si një pishtar për opozitën jashtëparlamentare, vë në dukje deputeti i të gjelbërve Christian Strëbele, i cili asokohe protestonte me të tjerët përpara koncernit Axel-Springer: "Kjo ishte një ngjarje, që gjeti jehonë në mbarë federatën. Pas kësaj pati demonstrata në dhjetra qytete gjermane, madje edhe demonstrata të mëdha. Nuk duhet të harrojmë, që Rudi Dutschke ishte i dyti nga radhët e studentëve. Në fakt ne kishim të njëjtën linjë, thuajse një vit përpara tij u vra nga dora e një polici në demonstratën në Berlin kundër Shahut të Persisë studenti Benno Ohnesorg."

Të shtënat ndaj Rudi Dutschke-s shënojnë një pikëkthese në historinë e APO-s
Pas atentatit ndaj Dutsche-s një pjesë e lëvizjes opozitare jashtëparlamentare u radikalizua. Po në maj të vitit 1968 u demonstrua në mbarë vendin dhe pati trazira të ashpra kundër ligjit të qeverisë për gjendjen e jashtëzakonshme. Dy vjet më vonë shumë antarë të lëvizjes kaluan në ilegalitet duke iu bashkangjitur organizatës terroriste Fraksioni i Ushtrisë Kuqe (RAF). Të tjerë filluan të angazhohen nëpër institucione, parti dhe iniciativa qytetare për ndryshimin e shoqërisë gjermane me mjete demokratikeValët e lëvizjeve shoqërore nëpër të viteve 1960 filloi të formë vlerat e brezit që ishin studentët e kolegjit gjatë 1968. Në Amerikë, të Drejtat Civile Lëvizja ishte në shumicën e saj e dhunshme. Pra, edhe, në Irlandën e Veriut, ku ai hapi rrugën për një revoltë të organizuar kundër qeverisjes britanike. Italia dhe Franca janë në mes të një lëvizje socialiste. Lëvizja e majta e re politike ishte shkaktuar përmbysjeve politike në shumë vende evropiane dhe të Amerikës së Jugut. Konfliktit izraelito-palestinez tashmë kishte filluar. lëvizjen anti-luftë Britanisë së Madhe ishte shumë i fortë dhe pavarësinë e Afrikës ishte një luftë e vazhdueshme.Raketave kubane Krizave dhe Luftës së Ftohtë ishte një tjetër përvoja e përbashkët e këtij brezi. Njohuri se një sulm bërthamor mund të përfundojë jetën e tyre në çdo moment është përforcuar me stërvitje bombë në klasë krijimin e një atmosfere të frikës.Si ata u bënë adoleshencë të vjetër, të lëvizjes kundër luftës dhe lëvizjes feministe janë duke u bërë një fuqi në pjesën më të madhe të botës.Lëvizjen feministe bërë pyetjen brezi besimin e tyre se familja ishte më e rëndësishme se sa individi. Lëvizja e paqes bërë ato pyetje dhe autoritet mosbesim edhe më shumë se ata tashmë e kishin. Në kohën që fillova kolegjin, shumë ishin pjesë e kulturës anti-ngritjen dhe u bë shtysë për një valë të rebelimit që filloi në universitete dhe përfshiu botën.
Studentëve të universitetit të 1968 përqafuar politikën e re të majtë. prirjet e tyre socialist dhe mosbesimin e autoritetit çoi në shumë prej 1968 konflikteve. Ngjarjet dramatike të vitit tregoi edhe popullaritetin dhe kufizimet e reja ideologji të majtë, një lëvizje radikale e majtë që ishte gjithashtu thellësisht ambivalent rreth marrëdhëniet e saj me komunizmin gjatë viteve të mesme dhe më vonë të Luftës së Ftohtë.shtetet komuniste.Protestat janë mbajtur në Beograd, Jugosllavi, si protestë masive e parë në Jugosllavi, pas Luftës së Dytë Botërore. (Bota komuniste e kishte parë tashmë në protestë masive pas disa Luftës së Dytë Botërore nga 1968 -. Hungaria, Gjermania Lindore dhe disa në Poloni) Pas protestave të rinjtë shpërtheu në Beograd, në natën e 2 korrik 1968, studentët e Universitetit të Beogradit shkoi në një grevë shtatë-ditore. Policia mundi të studentëve dhe ndaloi të gjitha tubimet publike. Studentët u mblodhën pastaj në Fakultetin e Filozofik, mbajtur debate dhe fjalime në drejtësinë sociale, dhe të shpërndahen kopje të revistës Studentëve ndaluar.Studentët protestuan edhe kundër reformave ekonomike, të cilat çuan në papunësi të lartë dhe punëtorë të detyruar të largohen nga vendi dhe të gjejnë punë diku tjetër. Presidenti Josip Broz Tito gradualisht ndalur protestat duke i dhënë në të disa nga kërkesat e nxënësve dhe duke thënë se "studentët janë të drejtë", gjatë një fjalimi televiziv. Por në vitet e ardhshme, ai merrej me liderët e protestave nga shkarkimin e tyre nga universiteti dhe postimet e partisë komuniste. Protestat janë mbështetur nga personalitete të shquara publike, përfshirë drejtorin Makavejev filmit Dushan, aktori Stevo fazë Zigon, poet Desanka Maksimoviq dhe profesorë universiteti, karriera e të cilit u zhvillua në probleme për shkak të lidhjeve të tyre me protesta. Protestat shpërthyen edhe në kryeqytetet e tjera të Jugosllavisë - Sarajevë, Zagreb dhe Lubjanë - por ata ishin më të vogla dhe më të shkurtër se në Beograd .Në Poloni mars 1968, demonstratat e studentëve në Universitetin e Varshavës shpërthyen kur qeveria ndaluar kryerjen e një dramë nga Adam Mickiewicz (Dziady, shkruar në 1824) në Teatrin polak në Varshavë, me arsyetimin se ajo përmban "referenca anti-sovjetike ". Ai u bë i njohur si ngjarjet e marsit 1968.
demonstrim i Helsinkit kundër pushtimit të ÇekosllovakisëNë pushtimit sovjetik të Çekosllovakisë 1968, qytetarët Czechoslovakian iu përgjigj sulmit në sovranitetin e tyre me rezistencë pasive. trupat sovjetike ishin të frustruar si shenjat e rrugëve janë pikturuar mbi, ujë e tyre furnizimet mbyllur misterioze off, dhe ndërtesa të zbukuruar me lule, flamuj, dhe parulla të tilla si, "Një elefant nuk mund të gëlltisë një iriq." Kalimtarët-nga svastikat pikturuar në anët e tanket sovjetike. Shenjat rrugore në krah vendit ishin mbi-pikturuar për të lexuar, në shkrimin rus, "Москва" (Moskë), si lë të kuptohet se për trupat sovjetike të largohen nga vendi.Protestat që shpërthyen gjatë gjithë 1968 përfshiu një numër të madh të studentëve. Në mbarë botën, u bë baza kampuset betejën për ndryshim social. Ndërkohë që opozita të Luftës së Vietnamit dominuar në protesta (të paktën në Shtetet e Bashkuara të Amerikës), ata gjithashtu protestuan për liritë civile, kundër racizmit, për feminizmin, dhe në fillimet e lëvizjes ekologjike mund të gjurmohen në protestat kundër armëve biologjike dhe bërthamore gjatë këtë vit. .Televizionit, aq me ndikim në formimin e identitetit politik të këtij brezi u bë mjet i zgjedhur për revolucionarët. Ata luftuan betejat e tyre jo vetëm në universitete, por edhe në ekranin e televizionit nga ballafaqohet me mbulimin nga media.
Mexico City, West Berlin, Romë, Londër dhe qytete të SHBA pa protesta relativisht të vogël kundër administratës universitare. Disa vende, si Spanja, Poloni, Çekosllovaki dhe Brazil, ishte protesta më e përhapur kundër qeverive shtypëse. Në Paris, Itali dhe Argjentina, studentët u bashkuan nga sindikatat e punës.Në Shtetet e Bashkuara, për të Drejtat Civile Lëvizja u largua nga jugu dhe në drejtim të qyteteve në veri me çështjet e strehimit të hapura dhe të Lëvizjes ndërgjegjes Zi. Lëvizja e Zi të unifikuar si një lëvizje e fituar njohje ndërkombëtare me daljen e pushtetit Zi dhe Black Panthers organizatat dhe mbështetjen e tyre të dhunës si një mjet për të protestuar.Lëvizjet studentore gjermane ishin kryesisht një reagim kundër autoritarizmit perceptuar dhe hipokrizi e qeverisë gjermane dhe të qeverive të tjera perëndimore, veçanërisht në lidhje me kushtet e këqija të jetesës të nxënësve.Studentët në Universitetin e Madridit kanë protestuar për përfshirjen e policisë në demonstratat e studentëve, protestuan regjimi Francisco diktatori Franko-së, dhe tregoi në lidhje me sindikatat dhe të drejtat e punëtorëve.Studentët në 108 universitetet gjermane protestuan për njohjen e Gjermanisë Lindore, heqjen e zyrtarëve të qeverisë me të kaluar të naziste dhe për të drejtat e studentëve. Në atë që u bë i njohur si Pranvera e Pragës, e para e Çekosllovakisë sekretari Alexander Dubček filloi një periudhë e reformave, e cila i dha rrugën për të protestuar të drejta të plota civile, vetëm duke i dhënë fund kur Bashkimi Sovjetik pushtoi vendin në gusht. Në janar, policia përdori klubet më protestuesve 400 kundër luftës jashtë e një darkë për Sekretarja amerikane e Shtetit Rusk.
Më 30 janar, 300 protestuesit student nga Universiteti i Varshavës dhe në Teatrin Kombëtar Shkolla u rrahën me klubet nga shteti të rregulluar anti-protestuesit. masakrën Orangeburg - Më 8 shkurt, një protestë e të drejtave civile në Orangeburg, South Carolina, u kthye vdekjeprurës me vdekjen e tre studentëve të universitetit .Në shkurt, protestat nga profesorë në Universitetin gjerman të Bonit kërkuar dorëheqjen e presidentit të universitetit për shkak të përfshirjes së tij në ndërtimin e kampet e përqëndrimit gjatë luftës.Në shkurt, studentët nga Harvardi, Radcliffe, dhe Universitetin e Bostonit zhvilluan një grevë urie katër-ditore për të protestuar kundër luftës.
10.000 studentët e Berlinit Perëndimor mbajtën një rri-në kundër përfshirjes amerikane në Vietnam.Njerëzit në Kanada protestuan të luftës nga postimeve 5.000 kopje të kapak të hollë, Manual për Projekt Emigrantët Mosha në Kanada në Shtetet e Bashkuara.
Më 1 mars, një përplasje të njohur si beteja e Valle Giulia u zhvillua në mes të nxënësve dhe policisë në fakultetin e arkitekturës në Universitetin Sapienza të Romës.
Më 8 mars, 1968 kriza polonisht politike filloi me studentët e Universitetit të Varshavës të cilët marshuan për të drejtat e studentëve dhe u rrahën me klubet. Ditën tjetër mbi dy mijë studentë marshuan në shenjë proteste të përfshirjes së policisë në kampus dhe u clubbed dhe arrestuan përsëri. Nga më 11 mars, të publikut të gjerë u bashkuan me protestën në konfrontime të dhunshme me nxënësve dhe policisë në rrugë. Qeveria e luftuan një fushatë propagandistike kundër protestuesve, etiketimin e tyre Zionists. Njëzet ditët e protestës përfundoi kur shteti i mbylli të gjitha universitetet dhe arrestuan më shumë se një mijë studentë.Shumica e hebrenjve polonisht lënë vendin për të shmangur persekutimit nga qeveria.
Në mars, studentët në Karolinën e Veriut organizoi një rri-në në një drekë lokal kundër që të përhapet në 15 qytete. Në mars, studentë nga të gjitha pesë shkolla të mesme publike në Lindjen e LA u larguan nga klasa e tyre duke protestuar kundër kushteve të pabarabarta në Los Angeles Unified School District shkollat e larta. Gjatë disa ditëve të ardhshme, ata të frymëzuar largimeve të ngjashme në shkollat e pesëmbëdhjetë të tjerë. Në mars, studentët italian mbyll Universitetin e Romës për 12 ditë gjatë një proteste kundër luftës. Më 6 mars, 500 New York University (NYU) nxënësit demonstruan kundër Dow Chemical sepse kompania ishte prodhuesi kryesor i napalm, të përdorura nga ushtria amerikane në Vietnam. Më 17 mars, një demonstrim kundër luftës në Grosvenor Square, London, përfundoi me 86 të plagosur dhe demonstrues të arrestuar 200. Japanese studentët protestuan praninë e ushtrisë amerikane në Japoni për shkak të Luftës së Vietnamit. Në mars, studentët britanikë u kthye e dhunshme në protestat kundër luftës së tyre (për kundërshtimin e luftës në Vietnam), fizikisht sulmuar sekretari britanik mbrojtjes, sekretari i shtetit për arsim dhe Ministria e Brendshme. Më 28 mars, Policia Ushtarake e Brazilit vrau shkollë të lartë të studentëve Edson Luís de Lima Souto në një protestë për ushqim më të lirë në një restorant për të ardhura të ulëta studentët. Pas vdekjes së tij gjeneruar një nga protestat e parë e madhe kundër diktaturës ushtarake.
Më 4 prill, Martin Luther King, Jr, u vra, duke shkaktuar protesta të dhunshme në më shumë se 115 qytete amerikane, sidomos Louisville, Baltimore dhe Washington, DC Më 23 prill, studentët në Universitetin Kolumbia të protestuar politikat raciste të thuhet se e shkollës, tre zyrtarët e shkollës janë marrë peng për 24 orë. Kjo ishte vetëm një nga një numër i Columbia University protestave të 1968.Pranimi i ekipit të Afrikës së Jugut solli çështjen e aparteidit në Olimpiadën e Verës 1968 në Mexico City. Pas më shumë se 40 ekipe kërcënoi të bojkotojë, komiteti rishikohet dhe ndaluar përsëri ekipin e Afrikës së Jugut. Lojërat Olimpike të ishin në shënjestër si një vend për të sjellë të Lëvizjes Zi në pamje publike. Verë të gjithë ishte një seri e eskalimit konflikteve mes nxënësve meksikan dhe policies.Në prill, studentët kanë protestuar spanjisht në "regjimit fashist" i Franko sanksionimin një masë për Adolf Hitler. Në fillim të pranverës në Universitetin e Madridit ishte e mbyllur për tridhjetë e tetë ditë për shkak të demonstratave studentore. Studentët protestojnë kundër diktaturës ushtarake u vranë në Brazil. Më 20 prill, Enoku Powell mbajti një fjalim kundër imigracionit që ndezi demonstrata në të gjithë Anglinë. Lumenjtë e tij e të folurit të gjakut ndihmoi define emigracionin si një çështje politike dhe ndihmoi legjitimojnë anti-emigracionit ndjenje. Maj 1968 në Francë - Protestat franceze maj filloi me protestat e studentëve mbi reformën universitare dhe u shkallëzua në një protestë muaj të gjatë. Sindikatat u bashkuan me protestën që rezultojnë në një grevë të përgjithshme.
Në gusht, 1968 Demokratike Konventa Kombëtare, në Çikago u ndërpre nga pesë ditë të demonstratave të rrugës nga mijëra protestues kundër luftës. Kryetari Çikago u shkallëzua trazirave me praninë e policisë e tepruar dhe duke urdhëruar deri të Gardës Kombëtare dhe ushtrisë për të shtypur protestat. Në shtator, lëvizjes së grave për çlirimin e fituar njohje ndërkombëtare, kur është demonstruar në konkursin e bukurisë Miss vjetor të Amerikës. Protesta-javor dhe përçarje e saj të fituar konkursin e lëvizjes shumë vëmendjen e nevojshme në shtyp. Më 2 tetor, pas një vere të protestave kundër qeverisë meksikane dhe pushtimin e kampusit qendrore të Universitetit Autonom Kombëtar (UNAM) nga ushtria, një demonstrim të studentëve në Tlatelolco Plaza në Mexico City përfundoi me policinë, paratrupave dhe paramilitare njësitë e qitjes për studentët, duke vrarë mbi njëqind persona.
Në tetor, trazirat Rodney në Kingston, Xhamajka, ishin frymëzuar kur qeveria Jamaican e Hugh Shearer ndaluar Guyanese lektor në universitet Dr Walter Rodney të kthehen në pozitën e tij të mësimdhënies në Universitetin e West Indies. Rodney, një historian i Afrikës ka qenë aktiv në lëvizjen e pushtetit të Zi, dhe kishte qenë tepër kritik i klasës së mesme në shumë vende Karaibe. Rodney ishte një socialist i hapët i cili ka punuar me të varfërit e Xhamajkës në një përpjekje për të ngritur vetëdijen e tyre politike dhe kulturore.
Lëvizjet që filloi në vitin 1968:Lëvizjes mjedisore mund të ndjekim fillimet e saj kthehet në protestat e 1968. Lëvizjes mjedisore evoluar nga lëvizja anti-bërthamore. Franca ishte përfshirë veçanërisht në problemet e mjedisit. Në vitin 1968, Federata Franceze e Mbrojtjes së Natyrës Shoqatave dhe dega frëngjisht e Miqtë e Tokës ishin të formuar dhe të komunitetit frëngjisht shkencor të organizuar Survivre Vivre et (përballuar dhe Live). Klubit të Romës u formua në 1968.Vendet nordike kanë qenë në ballë të environmentalism. Në Suedi, studentët kanë protestuar kundër planeve të hidro-elektrike.Në Danimarkë dhe Holandë, grupet e të veprimit për mjedisin protestuar për ndotjen dhe çështje të tjera mjedisore. Drejtat Civile Lëvizja në Irlandën e Veriut filloi të filluar, por rezultoi në konfliktin e njohur tani si trazirash..