" Shpirti i fuqishem shpeton trupin e shendosh"
-Pirja e duhanit eshte e rrezikshme dhe e demshme,duke shkaktuar dëme te mëdha ne organizem dhe vdekjen e mehershme,por eshte numri i paket i atyre duhangjive,qe kete te vertet mund ta pranojne dhe ta nderpresin konsumimin e tij.Kjo eshte per arsye te varesise psikologjike ndaj duhanit,si dhe per shkak te refleksit te formuar te duhangjiut.Nese nje duhanxhi konsumon 20 cigare ne dite,ai kryen 400 levizje dore,andaj lerja e duhanit nuk eshte e lehte per te,ngase i mungojne 400 bartje te nje sendi ne goje.Shkenca bashkohore pierjen e duhanit e konsideron semundje,e cila perfshin shume simptome negative ne kronicitetin e saj.
Motivimi per pirje te duhanit--pirja e duhanit nuk eshte vetem shprehi e thjeshte,por paraqet nje kompleks te tere shprehish dhe situata shoqerore te duhanxhiut ne jeten e perditdshme.Duhangjit zakonisht kan këto shprehi:
--ato qe kane te bejne me arsye vetjake
--ato qe kane te bejne me nevoja shoqerore dhe
--nevoja te tjera.
Numerohen vetem disa anga arsyet me te rendesishme te te pirit te duhanit:
=per shkak te nervozitetit
=per shkak te relaksimit
=per shkak te vetmise
=per shkak te dietes
=per fitimin e vetebesimit
=per rritjen e kenaqesise
=per zbutjen e moskenaqesise
=nga shprehia
=si nje mjet per pagjumesi etj..
-Konsiderohet se ne tymin e nje cigareje gjenden rreth 70mg therrmija te forta dhe 23mg gaz,te cilat ndikojne ne menyre shkaterruese ne mukoqen e rrugeve te frymemarrjes dhe traktit digjestiv.Nikotina eshte elementi me i njohur toksik i cigares.Ajo deperton ne gjak dhe perhapet pothuaj ne te gjitha stacionet e organizmit ,duke u grumbulluar ne menyre selektive ne organet me rendesi jetike:tru,ne mushkeri dhe ne gjendra seksuale.Duke pire 20 cigare ne dite,njeriu fut ne trup 1gr te katranit te cigares i cili kryesisht mbetet ne mushkeri.
Pasojat e pirjes se duhanit per shendetin---
-Pirja e duhanit eshte shkaktari kryesor dhe i vetcante i semundjeve dhe vdekjeve te parakohshme.Duhanxhinjte vdesin 5-8 vjet me heret se ata qe nuk pijne dhe i ekspozohen rrezikut dy here me shume nga semunjda fatale e zemres,dhjete here me shume rrezikut nga tumori ne mushkeri,disa here nga rreziku i tumorit ne fyt,pankreas,veshke.Kur prinderit pijne duhan,femijet e posalindur kane peshe me te vogel,shpesh me infeksione te organeve te frymemarrjes,me funksionim te dobet te mushkerive,me me teper infeksione kronike te veshit,dhe me shume mundesi per tu bere duhanxhinje me vone.
Pirja e duhanit dhe shendeti i femres
-Ajo,zakonishte do te dukej me e vjeter se qe eshte mosha e saj e vertet,rrudhat ne fytyre paraqiten heret,e fytyra merr ngjyren me nuansa te tokes dhe ate te verdhe.Dhembet dhe thonjet shpesh hargjohen dhe zverdhen.Shpesh behet nervoze dhe inatosen e zemrohet pa arsye.Era e cigares qe ndizer nga goja e femres e bene ate jo terheqese.Mundesit me te medha qe ti kthehet shendeti dhe rinia e saj ta zbukuroje ate,jane shume me te medha ne vitet e para te pirjes se duhanit,por shpesh keto mundesi i leshojne.Me rritjen e stazhit te pirjes se duhanit,rritet edhe numri i cigareve te pira,keshtu qe mundesia e nderprejes eshte me e veshtire por e arritur.Te pimurit e duhanit eshte i demshem jo vetem per nenen e cila i jep sise foshnjes,por njeqinde here eshte me i demshem per foshnjen e saj.
Pirja e duhanit dhe shendeti i mashkujve
-Qeliza seksuale(spermatozoidi) e mashkullit i jep embrionit te ardhshem gjysmen e informaciloneve psikologjike,anatomike dhe fiziologjike.Pirja e duhanit nuk eshte vetem rruge per vetevrasje te ngadalshme por edhe per lindje defektoze te femijeve.Gjithashtu edhe ndikimi i duhanit ne sistemin nervor qendoror eshte shume i madhe.Tek meshkujt me pervoj te gjate te pierjes se duhanit mund te lindin tumore malinje te ndryshme.
Parapengimi i pirjes se duhanit
I. Ndryshimi i sjellejeve te duhanxhijeve dhe mbeshtetje qe duhet dhene joduhanxhive.
II. Ndryshimi i pikepamjeve ndaj pirjes se duhanit ,duke rrenjosur bindjen ndaj pirjes se duhanit si shprehi e demshme dhe e rrezikshme e jo si per nje shprehi te domosdoshme.
III. Ndryshimi perberjes se duahnit.
IV.te ndryshuarit e mendimit per mospirjen e duhanit si norme e detyruar e sjelljes ne shoqeri.
Per te qene efikase lufta kunder pirjes se duhanit duhet qe te inkuadrohet tere shoqeria ne kete aktivitet te madh.Duhet qe ne menyre profilaktike te luftohet neper shkolla me me te rinjet ku ende pirja e duhanit nuk eshte be shprehi shkaterruese.
"Suksesi me i madh ne luften kunder pirjes se duhanit eshte ndyshimi i sjelljeve vetjake"
Provoni të hiqni dorë nga duhani shkaku i arsyeve shëndetësore apo për të kursyer, apo shkaku i ligjit kundër pirjes së duhanit në vende publike. Ja 10 mënyra që mund t’iu ndihmojnë:
1. Nëse tashmë keni provuar ta lini duhanin, atëherë e dini sa e vështirë është. Për fillim duhet të jeni të vendosur. Kjo ndoshta është e qartë, por nëse përpiqeni ta lini vetëm sa për ta gëzuar dikë (partnerin, familjen...) ka pak gjasa që mund t’ia dilni. Ju vetë duhet të jeni të sigurt se dëshironi ta lini.
2. Lista e arsyeve pse dëshironi ta lini duhanin mund t’iu ndihmojë. Mendoni për efektet e pirjes së duhanit ndaj shëndetit tuaj dhe njerëzve rreth jush, efekteve financiare dhe të tjera.
3. Saktë llogaritni se sa para shpenzoni për cigare. Sa iu kushton kjo shprehi? Sa shpenzoni në javë, muaj madje edhe vit për cigare? Do të befasoheni se sa shumë para keni tymosur. Mendoni se çfarë keni mundur të bëni me ato para.
4. Shënoni se në çfarë momenti duhani do t’iu mungojë më së shumti (pas shujtës, me kafe...) kështu mund të përgatiteni dhe të planifikoni se çfarë të bëni gjatë asaj kohe në vend se të pini cigare. P.sh. Pas shujtës shëtisni.
5. Pasi që të përgatiteni kërkoni ndihmë. Shpjegojuni miqve dhe familjes se ju duhet ndihma e tyre. Gjithashtu, lusni mjekun familjar që t’iu ndihmojë në qëllimin tuaj. Do të habiteni sa e rëndësishme do të jetë kjo përkrahje. Nxituni me shpërblime të vogla që do t’ia bëni vetës. P.sh. shpenzoni ato para që nuk i keni shpenzuar për cigare.
6. Lini duhanin gradualisht. Mos mendoni për atë se si përgjithmonë do ta lini. Në vend të kësaj thoni: “sot s’do të pi duhan”, dhe këtë do ta përballoni më lehtë. Të njëjtën bëjeni nesër dhe java do të kalojë në moment.
7. Nëse keni ndonjë mik që dëshiron ta bëjë të njëjtën, provojeni së bashku. Mos garoni mes vete po bëhuni ndihmë dhe përkrahje në situata të krizës.
8. Kur të ndieni nevojë të madhe për cigare, bëni diçka që do t’ua tërheqë vëmendjen. Provoni të përtypni çamçakëz apo arra, sa për të pasur diçka në gojë (po jo ëmbëlsira) dhe pini shumë ujë dhe lëngje.
9. Largoni nga shtëpia gjithçka që ju asocion në cigare. Mos lini kuti të cigareve përreth, largoni të gjitha taketuket dhe gjithçka që lidhet me cigare (çakmak etj).
10. Përpiquni ta lini duhanin kur e dini se nuk jeni të ekspozuar ndaj stresit të madh. Zgjidhni një javë kur jeni në pushim dhe kur mund të jeni në atmosferë të qetë. Gjithashtu, nëse cigaret për ju ishin mjet i relaksimit në periudha stresuese, përpiquni të gjeni mënyra tjera në luftë kundër stresit. Relaksohuni me shëtitje, dush apo teknikat e frymëmarrjes.
-Pirja e duhanit eshte e rrezikshme dhe e demshme,duke shkaktuar dëme te mëdha ne organizem dhe vdekjen e mehershme,por eshte numri i paket i atyre duhangjive,qe kete te vertet mund ta pranojne dhe ta nderpresin konsumimin e tij.Kjo eshte per arsye te varesise psikologjike ndaj duhanit,si dhe per shkak te refleksit te formuar te duhangjiut.Nese nje duhanxhi konsumon 20 cigare ne dite,ai kryen 400 levizje dore,andaj lerja e duhanit nuk eshte e lehte per te,ngase i mungojne 400 bartje te nje sendi ne goje.Shkenca bashkohore pierjen e duhanit e konsideron semundje,e cila perfshin shume simptome negative ne kronicitetin e saj.
Motivimi per pirje te duhanit--pirja e duhanit nuk eshte vetem shprehi e thjeshte,por paraqet nje kompleks te tere shprehish dhe situata shoqerore te duhanxhiut ne jeten e perditdshme.Duhangjit zakonisht kan këto shprehi:
--ato qe kane te bejne me arsye vetjake
--ato qe kane te bejne me nevoja shoqerore dhe
--nevoja te tjera.
Numerohen vetem disa anga arsyet me te rendesishme te te pirit te duhanit:
=per shkak te nervozitetit
=per shkak te relaksimit
=per shkak te vetmise
=per shkak te dietes
=per fitimin e vetebesimit
=per rritjen e kenaqesise
=per zbutjen e moskenaqesise
=nga shprehia
=si nje mjet per pagjumesi etj..
-Konsiderohet se ne tymin e nje cigareje gjenden rreth 70mg therrmija te forta dhe 23mg gaz,te cilat ndikojne ne menyre shkaterruese ne mukoqen e rrugeve te frymemarrjes dhe traktit digjestiv.Nikotina eshte elementi me i njohur toksik i cigares.Ajo deperton ne gjak dhe perhapet pothuaj ne te gjitha stacionet e organizmit ,duke u grumbulluar ne menyre selektive ne organet me rendesi jetike:tru,ne mushkeri dhe ne gjendra seksuale.Duke pire 20 cigare ne dite,njeriu fut ne trup 1gr te katranit te cigares i cili kryesisht mbetet ne mushkeri.
Pasojat e pirjes se duhanit per shendetin---
-Pirja e duhanit eshte shkaktari kryesor dhe i vetcante i semundjeve dhe vdekjeve te parakohshme.Duhanxhinjte vdesin 5-8 vjet me heret se ata qe nuk pijne dhe i ekspozohen rrezikut dy here me shume nga semunjda fatale e zemres,dhjete here me shume rrezikut nga tumori ne mushkeri,disa here nga rreziku i tumorit ne fyt,pankreas,veshke.Kur prinderit pijne duhan,femijet e posalindur kane peshe me te vogel,shpesh me infeksione te organeve te frymemarrjes,me funksionim te dobet te mushkerive,me me teper infeksione kronike te veshit,dhe me shume mundesi per tu bere duhanxhinje me vone.
Pirja e duhanit dhe shendeti i femres
-Ajo,zakonishte do te dukej me e vjeter se qe eshte mosha e saj e vertet,rrudhat ne fytyre paraqiten heret,e fytyra merr ngjyren me nuansa te tokes dhe ate te verdhe.Dhembet dhe thonjet shpesh hargjohen dhe zverdhen.Shpesh behet nervoze dhe inatosen e zemrohet pa arsye.Era e cigares qe ndizer nga goja e femres e bene ate jo terheqese.Mundesit me te medha qe ti kthehet shendeti dhe rinia e saj ta zbukuroje ate,jane shume me te medha ne vitet e para te pirjes se duhanit,por shpesh keto mundesi i leshojne.Me rritjen e stazhit te pirjes se duhanit,rritet edhe numri i cigareve te pira,keshtu qe mundesia e nderprejes eshte me e veshtire por e arritur.Te pimurit e duhanit eshte i demshem jo vetem per nenen e cila i jep sise foshnjes,por njeqinde here eshte me i demshem per foshnjen e saj.
Pirja e duhanit dhe shendeti i mashkujve
-Qeliza seksuale(spermatozoidi) e mashkullit i jep embrionit te ardhshem gjysmen e informaciloneve psikologjike,anatomike dhe fiziologjike.Pirja e duhanit nuk eshte vetem rruge per vetevrasje te ngadalshme por edhe per lindje defektoze te femijeve.Gjithashtu edhe ndikimi i duhanit ne sistemin nervor qendoror eshte shume i madhe.Tek meshkujt me pervoj te gjate te pierjes se duhanit mund te lindin tumore malinje te ndryshme.
Parapengimi i pirjes se duhanit
I. Ndryshimi i sjellejeve te duhanxhijeve dhe mbeshtetje qe duhet dhene joduhanxhive.
II. Ndryshimi i pikepamjeve ndaj pirjes se duhanit ,duke rrenjosur bindjen ndaj pirjes se duhanit si shprehi e demshme dhe e rrezikshme e jo si per nje shprehi te domosdoshme.
III. Ndryshimi perberjes se duahnit.
IV.te ndryshuarit e mendimit per mospirjen e duhanit si norme e detyruar e sjelljes ne shoqeri.
Per te qene efikase lufta kunder pirjes se duhanit duhet qe te inkuadrohet tere shoqeria ne kete aktivitet te madh.Duhet qe ne menyre profilaktike te luftohet neper shkolla me me te rinjet ku ende pirja e duhanit nuk eshte be shprehi shkaterruese.
"Suksesi me i madh ne luften kunder pirjes se duhanit eshte ndyshimi i sjelljeve vetjake"
Provoni të hiqni dorë nga duhani shkaku i arsyeve shëndetësore apo për të kursyer, apo shkaku i ligjit kundër pirjes së duhanit në vende publike. Ja 10 mënyra që mund t’iu ndihmojnë:
1. Nëse tashmë keni provuar ta lini duhanin, atëherë e dini sa e vështirë është. Për fillim duhet të jeni të vendosur. Kjo ndoshta është e qartë, por nëse përpiqeni ta lini vetëm sa për ta gëzuar dikë (partnerin, familjen...) ka pak gjasa që mund t’ia dilni. Ju vetë duhet të jeni të sigurt se dëshironi ta lini.
2. Lista e arsyeve pse dëshironi ta lini duhanin mund t’iu ndihmojë. Mendoni për efektet e pirjes së duhanit ndaj shëndetit tuaj dhe njerëzve rreth jush, efekteve financiare dhe të tjera.
3. Saktë llogaritni se sa para shpenzoni për cigare. Sa iu kushton kjo shprehi? Sa shpenzoni në javë, muaj madje edhe vit për cigare? Do të befasoheni se sa shumë para keni tymosur. Mendoni se çfarë keni mundur të bëni me ato para.
4. Shënoni se në çfarë momenti duhani do t’iu mungojë më së shumti (pas shujtës, me kafe...) kështu mund të përgatiteni dhe të planifikoni se çfarë të bëni gjatë asaj kohe në vend se të pini cigare. P.sh. Pas shujtës shëtisni.
5. Pasi që të përgatiteni kërkoni ndihmë. Shpjegojuni miqve dhe familjes se ju duhet ndihma e tyre. Gjithashtu, lusni mjekun familjar që t’iu ndihmojë në qëllimin tuaj. Do të habiteni sa e rëndësishme do të jetë kjo përkrahje. Nxituni me shpërblime të vogla që do t’ia bëni vetës. P.sh. shpenzoni ato para që nuk i keni shpenzuar për cigare.
6. Lini duhanin gradualisht. Mos mendoni për atë se si përgjithmonë do ta lini. Në vend të kësaj thoni: “sot s’do të pi duhan”, dhe këtë do ta përballoni më lehtë. Të njëjtën bëjeni nesër dhe java do të kalojë në moment.
7. Nëse keni ndonjë mik që dëshiron ta bëjë të njëjtën, provojeni së bashku. Mos garoni mes vete po bëhuni ndihmë dhe përkrahje në situata të krizës.
8. Kur të ndieni nevojë të madhe për cigare, bëni diçka që do t’ua tërheqë vëmendjen. Provoni të përtypni çamçakëz apo arra, sa për të pasur diçka në gojë (po jo ëmbëlsira) dhe pini shumë ujë dhe lëngje.
9. Largoni nga shtëpia gjithçka që ju asocion në cigare. Mos lini kuti të cigareve përreth, largoni të gjitha taketuket dhe gjithçka që lidhet me cigare (çakmak etj).
10. Përpiquni ta lini duhanin kur e dini se nuk jeni të ekspozuar ndaj stresit të madh. Zgjidhni një javë kur jeni në pushim dhe kur mund të jeni në atmosferë të qetë. Gjithashtu, nëse cigaret për ju ishin mjet i relaksimit në periudha stresuese, përpiquni të gjeni mënyra tjera në luftë kundër stresit. Relaksohuni me shëtitje, dush apo teknikat e frymëmarrjes.