Ndiqni këshillat e specialistëve për vlerat kurative të saj
Patatja është shumë e pasur me karbohidrate (sheqer në trajtën e amidonit) dhe me lëndë azotike (proteina), me vitamina dhe kripëra minerale etj. Karbohidratet (sheqernat) janë burimi kryesor i vlerës energjetike që ka nevojë njeriu. Rreth 60-65 për qind e kësaj vlere ditore plotësohet vetëm nga sheqernat. Një kilogram patate jep rreth 840 kalori, që janë gati sa një e treta e të gjitha kalorive ditore që ka nevojë njeriu i rritur. Vlera kalorike e patates është katër herë më e madhe se e domates, tri herë më e madhe se e karotës dhe sa gjysma e vlerës kalorike të vezës e të mishit të gjedhit. Vlerën e përgjithshme ushqimore të patates e përcakton sasia e lartë e lëndës së thatë 20-30 për qind, ku përbërësi kryesor është amidoni (14-22 për qind), pastaj proteinat (1, 4-3 për qind), kripërat minerale (0, 8-1, 6 për qind) dhe vitaminat e ndryshme, ku mbizotëron vitamina C (10-40 miligram).
Amidoni Amidoni, pa dyshim, është lënda bazë përbërëse e patates. Sasia dhe cilësia e amidonit përcakton jo vetëm rëndësinë e patates si produkt ushqimor, por edhe veçoritë teknologjike si lëndë e parë për përpunim industrial, për përgatitjen e mjaft produkteve të tjera ushqimore të rëndësishme. Prania e fosforit në amidon, në trajtën e acidit fosforik dhe përbërjet e tij, luan rol të rëndësishëm në proceset fermentike dhe në hidrolizën e amidonit gjatë kthimit në qull të tij. Si burim i proteinave të një cilësie të lartë, patatet zënë një vend të rëndësishëm midis produkteve të tjera ushqimore me origjinë bimore. Është vërtetuar gjithashtu se proteinat e patates asimilohen më lehtë në krahasim me ato të mishit. Përmbajtja e proteinave në kokrrat e patates rriten nga periferia në qendër. Kjo është në drejtim të kundërt me rritjen e përmbajtjes së amidonit. Në proteinat e patates gjenden aminoacide të pazëvendësueshme (që nuk sintetizohen nga trupi i njeriut), shumë të nevojshme për funksionimin normal të organizmit, si valinë, leucinë, izoleucinë, lizinë, metioninë, treoninë, tripofan dhe fenilaninë.
Vitaminat Patatja është edhe një burim i mirë vitaminash. Ajo shquhet sidomos për përmbajtjen e lartë të vitaminës C. Në ato vende ku patatja mbillet në sipërfaqe të gjera dhe konsumohet në sasi të mëdha, ajo shërben si burim kryesor për sigurimin e vitaminës C nga organizmi i njeriut. Llojet dhe sasitë e vitaminave në përmbajtjen e patates paraqiten si më poshtë: Vitaminë C 10-40 mg për 100 gramë produkt, vitaminë A 20-90 mg, vitaminë B1 0, 07-0, 1 mg, vitaminë B2 0, 05 mg, vitaminë P 0, 9 mg si dhe vitaminat B5, B6 (0, 2 mg), B8, dhe K në sasi shumë të vogla. Përmbajtja e vitaminës C është më e madhe një muaj para pjekjes së plotë. Më pas ajo pakësohet gradualisht, derisa arrin në përmasat e mësipërme. Në qoftë se njeriu konsumon 300 gramë patate në ditë (kjo është një normë shkencore për një njeri të rritur), organizmi i tij merr rreth 5 për qind të nevojës ditore në vitaminë C, 15 për qind të nevojës vitaminë B1 dhe rreth 5 për qind të vitaminës B2.
Kripërat minerale Patatet janë të pasura dhe me kripëra minerale, në trajtë të asimilueshme nga organizmi i njeriut, si kripëra të kaliumit, kalciumit, magneziumit, fosforit etj. Përmbajtja e tyre për 100 gramë produkt të freskët paraqitet si më poshtë: kalium 568 mg për 100 gr produkt të freskët, fosfor 500 mg, magnezium 23 mg, kalcium 10 mg, natrium 2,1 mg, hekur 1, 21 mg. Përgjithësisht kripërat minerale te patatja kanë reaksion alkalin. Kjo veçori ia rrit akoma më shumë vlerat patates.
Vlerat kurative
Patatja, përveç vlerës si produkt ushqimor, ka gjetur përdorim të gjerë edhe në mjekësinë popullore për kurimin e shumë sëmundjeve. Patatja është përdorur prej kohësh si substancë hipotensive (që ul tensionin e gjakut). Kjo është provuar më vonë edhe shkencërisht. Patatja ndikon në uljen e kolesterolit në gjak, duke ndikuar në metabolizmin e kësaj substance dhe kjo kryesisht në sajë të përmbajtjes së lartë të vitaminës C. Ka gjithashtu të dhëna eksperimentale se patatja ka vetinë të rrisë prodhimin e acetilkolinës në organizëm, e cila zgjeron enët e gjakut, duke ulur tensionin e tij. Rezultate të kënaqshme ka dhënë përdorimi i lëngut të freskët të patates në mjekimin e ulcerës së stomakut dhe duodenit (zorrës së trashë). Kjo ndodh për arsye se lëngu i patates ul prodhimin e aciditetit të stomakut dhe e neutralizon atë. Patatja e gatuar, e zier, e pjekur, pure, ose lëng, ndikon pozitivisht në mjekimin e gastriteve hiperacide. Ajo vepron mirë dhe rekomandohet edhe kundër infeksioneve të zorrës së hollë, duke u përdorur në trajtën e supave ose si pure. Ndikon pozitivisht edhe te të sëmurët që vuajnë nga zemra, kur u është çrregulluar funksioni i saj. Ajo furnizon organizmin me kripëra minerale, sidomos me ato të kaliumit, që tek të sëmurët me zemër përmbajtja e tyre në organizëm ulet së tepërmi. Vlen të theksohet se patatja ka edhe veti diuretike. Si e tillë ajo gjen përdorim në shumë sëmundje të veshkave, madje edhe në rastet e infeksionit të tyre. Patatja rekomandohet edhe për sëmundjet e mëlçisë së zezë, sepse rregullon metabolizmin e ujit e të kripërave minerale dhe bën fiksimin e glukozës në trajtën e glikogjenit në mëlçi. Ajo mund të përdoret edhe në ushqimet dietike, për të ulur përmbajtjen e dhjamit në indet e organizmit dhe duke rregulluar metabolizmin e yndyrave në përgjithësi. Për këtë ajo përdoret shumë në dietat e uljes së peshës trupore, nëpërmjet konsumit të dhjamit nga organizmi.
Kujdes nga solanina e patates
Nuk mund të mos përmendet këtu edhe prania e alkaloidit solaninë, substancë me veti helmuese. Sasia e saj në patatet e freskëta lëkundet nga 2-10 mg, që nuk ndikon aspak në organizmin e njeriut. Rritja e përmbajtjes së solaninës vihet re sidomos në tubat e patates me ngjyrë të gjelbër, kur qëndrojnë në ujë për një kohë të gjatë në ambient me dritë. Ajo pjesë e sipërfaqes që ekspozohet ndaj dritës ka më tepër solaninë. Për këtë arsye është e nevojshme që gjatë vjeljes dhe ruajtjes duhet të merren masa për të mënjanuar qëndrimin e gjatë në diell të patateve. Është provuar shkencërisht se solanina shkakton helmime në organizëm, në qoftë se njeriu merr të paktën 200 mg menjëherë. Kjo mund të ndodhë nëse konsumohen jo më pak se 3 kg patate në ditë me përmbajtje 7 mg solaninë. Praktikisht një gjë e tillë nuk mund të ndodhë kurrë. Gjithashtu, duhet theksuar se në pranverë rritet shumë sasia e solaninës në lëkurën e patates. Prandaj në të tilla rrethana, patatet para se të gatuhen për konsum, duhet të qërohen thellë dhe sidomos në zonën rreth sythave.
Shteti
Mosha
24/2/2023, 00:58 nga Kledja