Pirja e duhanit rrit rrezikun për sëmundje të zemrës, aksidente cerebrovaskulare, diabet të pakontrolluar, sëmundje respiratore dhe fëmijë prematurë( të lindur para javës së 37-të). Përveç këtyre pirja e duhanit është një nga shkaktarët kryesor për rënien e dhëmbëve dhe sëmundjeve periodontale.
Në studimin e parë të publikuar në “Journal of Periodontology” të bërë për të përcaktuar proporcionin e sëmundjeve periodontale që i atribuohen pirjes së duhanit, studiuesit analizuan të dhëna shëndetësore në 13,650 njerëz mbi 18 vjeç të cilët i kishin dhëmbët. Ata zbuluan se duhanpirësit kishin rrezik rreth 4 herë më të lartë se ata që s’kanë tymosur ndonjëherë për sëmundje periodontale të avancuar.
Studimi gjithashtu tregoi një lidhje sasi – reagim ndërmjet cigareve të pira në ditë dhe shanseve për periodontit. “Ata që pinin më pak se gjysmë pakete në ditë, kanë 3 herë më shumë shanse për periodontit se jo duhanpirësit. Ndërsa ata që pinë më shumë se një paketë e gjysmë në ditë, kanë 6 herë më shumë shanse për periodontit se sa jo duhanpirësit,” siç shpjegoi drejtuesi i studimit Scott Tomar.
“Pirja e duhanit mund të përbëjë faktorin e riskut më të madh të evitueshëm në sëmundjet periodontale. Lajmi i mirë është se lënia e duhanit gradualisht fshin efektet e dëmshme të cigares në shëndetin oral,” tha Tomar.
Efektet negative të duhanpirjes nuk ndalen këtu. Duhanpirja interferon me shërimin, duke shkaktuar rënien e dhëmbëve dhe mosreagim ndaj trajtimit. “Duhani redukton ngarkesën e oksigjenit dhe lëndëve ushqyese në indet gingivare,” siç thotë Robert Genco, editor i “Journal of periodontology”. “Duhanpirja dobëson mekanizmat mbrojtës të organizmit duke i bërë duhanpirësit më të prekshëm nga një infeksion siç mund të jetë një sëmundje periodontale.”
Sipas një studimi të disa kërkuesve suedezë, duhanpirja dobëson rezultatet e terapisë periodontale kirurgjikale dhe jo kirurgjikale. “ Në këtë studim u hetua lidhja mes pirjes së duhanit dhe përgjigjes inflamatore, në persona që konsumonin 10 deri në 20 cigare në ditë. Arritëm në përfundim se mekanizmat mbrojtës të organizmit u dobësuan tek duhanpirësit ndryshe nga jo duhanpirësit të cilët patën një shërim më të favorshëm”, siç deklaroi Michael Rethman, president i AAP-së(Akademia Amerikane e Periodontologjisë).
Rethman nxit pacientët të cilët duan të lënë duhanin të përdorin më shumë brushën dhe flosin dhe thotë, “ Mendohet se ndjenja e gojës së freskët që një përson ndjen pas larjes së gojës dhe flosimit ndalon dëshirën për të tymosur duhan”.
Pirjen e duhanit e cigareve ka qenë e lidhur me rrezikun në rritje nga sëmundje zemre, goditje, të kontrolluar keq diabet, sëmundje të frymëmarrjes dhe foshnja të parakohshme. Përveç të gjitha këto, duhani është shkaktari kryesor i humbjes së dhëmbëve dhe sëmundjet periodontale.

Në studimin e parë ndonjëherë vlerësuar përqindja e rasteve të sëmundjes periodontale e cila mund t’i atribuohet në pirjen e duhanit e cigareve, i publikuar në Journal of Periodontology, studiuesit analizuan të dhënat shëndetësore të qeverisë për 13.650 persona të moshës 18 dhe të moshuar që kishte dhëmbë të tyre. Ata gjetën se duhanpirësit janë rreth katër herë më shumë gjasa se njerëzit që kurrë nuk kanë pirë, që të ketë sëmundje të avancuara periodontale.

Studimi gjithashtu zbuloi një dozë-përgjigje marrëdhënie mes tymosur cigare në ditë dhe shanset e periodontitis. “Pirësit e duhanit që pinte cigare më pak se gjysma e një paketë në ditë ishin pothuajse tre herë më shumë gjasa se nonsmokers të ketë periodontitis. Ata që tymosur më shumë se një pako e gjysmë në ditë kishte pothuajse gjashtë herë rrezik, “shpjegon studiues të çojë studimit, Scott Tomar, DMD, Dr.PH nga Divizioni i Shëndetit Oral në Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC).

“Pirjen e duhanit e cigareve, mund të jetë faktor i madh rreziku për sëmundje të parandalueshme periodontale,” elaboroi Tomar. “Lajm i mirë është se ndalohet pirja e duhanit duket se gradualisht fshihet efektet e dëmshme të pirjes së duhanit mbi shëndetin periodontale.”

Puro dhe pirja e duhanit tub mund të kenë pothuajse të njëjtin efektet negative mbi shëndetin e dhëmbëve periodontale dhe humbja si pirja e duhanit e cigareve. Një studim, në të cilën studiuesit analizuan 705 njerëz të cilëve shkonin moshës 21-92, gjetur se 17,6 për qind të tanishëm ose ish-puro apo pijnë tub kishte moderuar të periodontitis rëndë, gati tri herë atë të jo-duhanpirësve. Përveç kësaj, ato mesatarisht katër dhëmbë të humbur.

“E cigareve, puro dhe duhanpirësit e tubacioneve të gjithë e kishin një prevalencë më të lartë të duhanpirësve të moderuar të periodontitis të rënda, krahasuar me ish-duhanpirësit dhe jo-,” shpjegoi Jasim Albandar, DDS Ph.D., studiues të çojnë të studimit dhe profesor i periodontology në Universitetin Temple School of Dentistry.

Puro duhanpirësve janë edhe në një rrezik më të lartë të humbjes së kockave alveolar se sa jo-duhanpirësve. “Kjo rritje e rrezikut është e ngjashme në madhësi me atë të duhanit e cigareve,” tha Albandar. Studim ekipet e tij “mund të gjendet edhe në Journal of Periodontology.

Duhanit ka efekt negativ në shëndetin oral nuk ndalet këtu. Pirja e duhanit ndërhyn me shërimin, duke e bërë duhanpirësit më shumë gjasa të humbasin dhëmbë dhe nuk përgjigjen për trajtim. “Duhani redukton dërgimin e oksigjenit dhe të indeve gingival ushqyesve”, shpjegon Robert Genco, DDS Ph.D., dhe redaktor i Journal of Periodontology. “Pirja e duhanit dëmtojnë trupin e mekanizmave mbrojtës, duke e bërë duhanpirësit më të ndjeshëm ndaj një infeksioni si sëmundje periodontale.”

Gjithashtu, sipas një studimi nga studiues suedez, duhani kufizon rezultatet e terapisë kirurgjike dhe jo-kirurgjikale periodontale. “Në këtë studim kemi hulumtuar marrëdhënien mes duhanit dhe pirja e duhanit përgjigje inflamatore në duhanpirësit që të konsumuar 10-20 cigare në ditë. Çfarë gjetëm në pijnë duhan është se mekanizmi trupit mbrojtës u dobësuar, ndërsa mekanizëm mbrojtës në jo-duhanpirësve nxitet një përgjigje më të favorshme shëruese “, tha Michael P. Rethman, DDS, MS, dhe president i Akademisë Amerikane të Periodontology ( AAP).

Rethman gjithashtu kërkon pacientët që duan të lënë duhanin, për të rritur brushing dhe flossing dhe thotë: “Është sugjeruar se ndjenja e freskët të pastër një person ndjen në gojë pas brushing dhe flossing mund të frenuar kërkojnë për të pirë duhan. Ironikisht, këto këshilla të thjeshta edhe të ndihmojë në parandalimin e semundjeve periodontale. ”

Megjithatë, një tjetër rrezik shumë i frikshëm i lidhur me pirjen e duhanit është kanceri në gojë. Përafërsisht 90 për qind e atyre të diagnostikuar me kancer me gojë, duke përfshirë edhe kancerin e gojës, gjuhës, buzës, dhe fytit, janë përdorues të duhanit.

Të gjitha format e duhanit rrisin rrezikun e kancerit ne gojë. Duhanpirësit janë gjashtë herë më të rrezikuar se sa jo-duhanpirësit për të marrë një kancer në gojë. Ato që tymosin puro apo ato me llullë janë gjithashtu në rrezik për kancer të gojës, pavarësisht se nuk e thithin. Ky rrezik rritet kur kombinohet me përdorimin e alkoolit. Dhe, për shkak të faktit se meshkujt kanë më shumë gjasa për të pirë duhan dhe alkool për periudha më të gjata kohore se sa femrat, burrat shfaqin kancer të gojës rreth dy herë më shumë se femrat.

Disa statistika të kthjellëta nga Shoqata Amerikane e kancerit thonë se:

• Rreth 90 përqind e njerëzve me kancer të gojës, buzës, gjuhës, dhe fytit, tymosin duhan dhe rreziku i zhvillimit te këtyre kancereve rritet me sasinë e tymosur dhe kohëzgjatjen e zakonit. Duhanpirësit janë gjashtë herë më të ekspozuar se sa jo-duhanpirësit për zhvillimin e këtyre kancereve.
• Rreth 37 % e pacientëve të cilët vazhdojnë pirjen e duhanit, pas kurimit nga kanceri, do të zhvillojnë kancer të dytë të gojës, buzës, gjuhës, dhe fytit në krahasim me vetëm 6% të atyre që e ndalojnë pirjen e duhanit.

Ekzaminimi i kancerit oral bëhet gjatë kontrolleve dentare, dhe është një nga mënyrat më të mira për të kapur herët. Sa më herët të zbulohet,aq më të mira janë shanset e një personi për mbijetesë.

Përveç dëmeve shëndetësore të lartpërmendura, duhanpirja jep erë të keqe dhe zverdhje të dhëmbëve.

Pavarësisht nga koha e kaluar në përdorimin e produkteve të duhanit, lënia e duhanit tani mund të zvogëlojë në masë të madhe rreziqet serioze për shëndetin tuaj. Çamçakëz me nikotinë dhe ngjitëset(në lëkurë) mund të ju ndihmojnë për lënien e duhanit. Disa nga këto produkte mund të blihen pa recetë-të tjerat (të tilla si Zyban) kërkojnë një recetë.

Grupe dhe forume mund të ju ndihmojnë me këtë( shiko në Imjek forum).

Hipnoza, akupunktura, dhe ilaçet bimore janë trajtime që mund të ju ndihmojë me këtë zakon.

Çdo 10 sekonda shuhet një jetë nga pasojat e
konsumit të cigareve. Në fillim të viteve të 90-ta kanë vdekur 3 milionë
njerëz në vit dhe sipas WHO-së (World Health Organisation) në vitin 2020
deri 2030 do të vdesin 10 milionë njerëz nga dëmet e duhanit. konsumi i
duhanit është te një numër i madh sëmundjesh faktori numër një etiologjik
(kanceri i bronkeve) ose faktor i rrezikshëm përkrah faktorëve të tjerë
(infarkti i zemrës).






Helmimi kronik me duhan çon në mbylljen e enëve
të gjakut, sëmundje të zemrës, ngërçë në bark dhe zorrë. Sipas ICD-10-Kodit
(International Classifikation of Disease) definohet varësija prej duhanit
dhe nikotinës si sëmundje më vete d.m.th. “ajo është sëmundje e cila ka
nevojë për mjekim”.


Lista e sëmundjeve që vijnë si pasojë e konsumit
të duhanit është shumë e gjatë, duke filluar nga sëmundjet e traktit të
frymëmarrjes (kanceri i bronkeve, kancer në fyt, laringjit kronik), të
sistemit kardio-vaskular (infarktit në zemër, pika në tru, arteriosklerozë),
atyre të sistemit të organeve të tretjes (kancere në buzë, gojë, ezofag,
lukth, zorrë dymbëdhjetgishtore dhe pankreas), duke vazhduar tek ato të
traktit urogjenital (kanceri i fëshikzës së urinës dhe kanceri i mitrës),
për ta kryer këtë listë te komplikimet në shtatzani (lindja e foshnjave me
peshë të ulët, lindje të parakohshme, vdekje e fëmijës në bark). Sikur të
mos pihej duhani në mbarë botën do të kishte 30 % më pak të vdekur nga
kanceri.


Duhanxhinjtë dhe joduhanxhinjtë reagojnë në
mënyra të ndryshme ndaj duhanit. Te duhanxhinjtë e rastit vjen te simptome
të ndryshme siç janë: ndjenjë vjelljeje, kollitje, djersitje, marramendje,
ngërçe të zorreve dhe barkqitje. Duhanxhinjtë e rregullt thonë se pas pirjes
së duhanit janë më të çlodhur, të vëmendshëm dhe se kanë më pak uri.Çka duhet të dini për nikotinën?


Nikotina, një alkaloid i bimës Nikotiana tabakum,
është emëruar për nderë të Jean Nicot de Villemain (1530-1600) pasi ai e
solli atë në Francë. Nikotina ndikon në tru në sasi të vogla si nxitëse dhe
gjallëruese, në sasi të mëdha ngurron dhe bllokon dhe në sasi shumë të larta
ka pasoja për jetën. Një cigare përmaban 6 deri më 15 miligram nikotinë.
Sasia vdekjeprurëse gjatë thithjes është 1 mg për 1 kg peshë trupore, kjo
sasi gjendet në 3 deri në 5 cigare.





Si ndikon nikotina?


Nikotina është drogë, e cila pas marrjes së
rregullt të bënë me ves dhe të varur prej saj. Duhanxhinjtë e pijnë duhanin
për shkak të nikotinës. Sasia e marrë e nikotinës varet nga cilësia e
cigares, prej thellësisë së thithjes së tymit, se sa herë thithet cigarja
dhe sa cigare pihen. Kryesisht 10% e nikotinës që përmban cigarja thithet
dhe përmes mushkërive e gjakut arrin në tru. Mbrenda 10 minutash arrihet
koncentrimi maksimal i saj në gjak. Nikotina stimulon receptorët në tru që
kanë të bëjnë me vëmendjen dhe lëvizjet. Vetëm nikotina është përgjegjëse
për varësinë nga duhani.


Por duhet theksuar se shkaktari i kancereve dhe
i dëmeve të tjera të shëndetit nuk është nikotina por janë mbi 4000 substaca
që thithen përmes tymit të cigareve. Tymi i cigareve, një përzirje prej
gazrave dhe avullit, gjatë djegjes përkrah nikotinës çliron edhe materje
organike (alkane, alkohole, ketone, ester, etj.), monoksidin e karboni,
okside të azotit (NO, NO2), materje kancerogjene (benzopyrene, nitrozamine),
metale të rënda (krom,arsen, kadmium, vanadium). Tymi i cigareve përmban
mbi 40 substanca kancerogjene dhe për këtë arsye është e vështirë të
caktohet se cila prej tyre është më e rrezikshme.


Me rreth 1/3 e rasteve të vdekjeve paraqet
kanceri i bronkeve vrasësin numër një te meshkujt. Në vitin 2000 ishin vetëm
në Austri 2600 meshkuj dhe 1000 femra të sëmurë nga kanceri i bronkeve.
Rreziku kryesor për këtë kancer është pirja e duhanit, 1 prej 10 duhanxhijve
vuan nga kanceri i bronkeve. Numri i të rijve austriak që pijnë duhanin
është duke u rritur qartë, 1/4 e femrave 15 vjeçare dhe 1/5 e meshkujve të
moshës së nj ëj të e pij në duhanin.


Thithja e duhanit është një ndër arsyet kryesore
për bronkitin kronik. Simptomat klinike dhe vlerat e tjera të sëmundjes
përmirësohen dukshëm nëse ndërprehet pirja e duhanit.


Pirja e duhanit është gjithashtu rreziku numër
një i sëmundjeve të zemrës dhe sistemit të qarkullimit të gjakut. Rreziku
për infarkt të zemrës varet prej numrit të cigareve në ditë dhe prej pranisë
së rreziqeve tjera si tensioni i lartë, kolesterina e rritur, etj.
Duhanxhinjtë që kanë tension të lartë janë 60-70 % më të rrezikuar nga
infarkti në raport me jo duhanxhinjtë që po ashtu kanë tension të lartë.


Për ndryshimet patologjike gjatë pirjes së
duhanit është përgjegjës para së gjithash monoksidi i karbonit (CO). Ai
thithet me tymin e cigareve, lidhet në rruzat e kuqe të gjakut dhe kështu e
largon oksigjenin nga lidhja me hemoglobinën. Në këtë mënyrë sistemit të
qarkullimit të gjakut i duhet që të punojë më shumë dhe e ka më vështirë që
ta plotësoj mungesën e oksigjenit.Varësisht nga sasia e duhanit vjen, edhe deri në
ndryshime të sistemit të koagulimit të gjakut, ndryshime në trombocyte,
ndryshime në metabolizmin e yndyrave, rritja e kolesterinës së keqe (LDL)
dhe zbritja e kolesterinës së mirë (HDL).


Duhani dëmton j o vetëm duhanxhiun që e pinë atë, por ai
dëmton edhe njerzit përreth tij. Shkenca ka vërtetuar:


- Nëse gratë gjatë shtatzanisë e pinë duhanin,
fëmijët e tyre lindin me trakt të ngushtuar të frymëmarrjes. Për arsye të
funksionit të zvogluar të mushkërive këta fëmijë janë më të rrezikuar për
t’u sëmurë nga infeksione me virusë të ndryshëm;


- Fëmijët që në mënyrë pasive i janë ekspozuar
duhanit janë më të rrezikuar të vdesin nga vdekja e befasishme e fëmijve
“sudden death in infancy”;


- Personat që nëmënyrë pasive i janë ekspozuar
duhanit, vuajnë shpesh nga sëmundje të organeve të frymëmarrjes (bronkiti
obstruktiv, bronkioliti, ndezj a e mushkërive);


- Fëmijët që në mënyrë pasive i janë ekspozuar
duhanit kanë shpesh ndezje të veshit;


- -Te fëmij ët me astmë duhani ndikon në
paraqitj en më të shpeshtë të sulmeve astmatike, ata kolliten më shpesh si
dhe mushkëritë e tyre dëmtohen më shpejtë.





"Expozimi pasiv me duhan është mënyrë subtile e
maltretimit të fëmijve "


Mos pini duhan në dhomat ku gjenden fëmijët.
Natyrisht që është më mirë të mos e pini aspak duhanin, ose të pushoni sa më
parë me pirjen e tij. Për zvogëlimin e rreziqeve të expozimit pasiv ndaj
duhanit, për hirë të fëmijve tuaj, duhet t’ju përmbaheni këtyre këshillave:- Shumë me rëndësi! Duhani është rreptësisht i
ndaluar gjatë shtatzanisë dhe pushoni të pini duhan kur keni dëshirë të
lindni fëmijë!


- Para së gjithash vlen: në dhomat ku gjenden
fëmijët të mos pihet duhani. Këtu bënë pjesë natyrish edhe dhoma e ndenjjes
dhe kuzhina.


- Dhe çka nuk duhet të harroni: duhani në makinë
është shumë më i rrezikshëm. Për shkak të hapësirës së vogël në makinë
rritet koncentrimi i tymit dhe materjeve të dëmshme në përmasa të
shumëfishta.


Ja një pasqyrë e vogël e disa argumente të
duhanxhinjve si dhe disa kundër-argumente:


- Çka bëj unë me mushkëritë e mija është puna
ime.


- Në rregull, por duhet të mendoni se tymi i
duhanit tuaj dëmton edhe mushkëritë e personave tjerë përreth jush. Exposimi
pasiv ndaj duhanit shkakton kancere dhe sëmundje të traktit të frymëmarrjes.


- Gjyshi im pinte 40 cigare në ditë dhe jetoi 90
vjetë.


- Këtë argument e dëgjon aq shpeshë sa që kujton
se të gjithë duhanxhinjtë e kanë pasur gjyshin e njëjtë. Është e vërtetuar
se duhanxhinjtë jetojnë 12,3% më pak se joduhanxhinjtë.


- Unë jam njeri i lirë dhe pi duhan ku të dua
unë.


- Edhe jo-duhanxhinjtë janë njerëz të lirë dhe
atë (akoma!) me shumicë. Nëse duhet patjetër të pini duhan bëni atë diku ku
nuk i helmoni të tjerët.


- Unë jam shtatzënë, tre cigare në ditë nuk
prishin punë.Edhe një cigare në ditë e dëmton fëmijën tuaj
në bark, ajo i ngushton përkohësisht arteriet e placentës dhe ngarkon
fëmijën me materje të dëmshme.


- Kur kolliten fëmijët ajo vjen nga ndo ja e
ambijentit e jo prej dy-tre cigareve që pij unë në shtëpi.


- Duhani është ndotësi më i madh i ambijentit në
dhoma të mbyllura. - Alkoholi, makinat e shpejta dhe të ushqyerit i pamasë
janë shumë më të rrezikshme se duhani.


- Rreziku i vdekjes së parakohëshme nga një
fatkeqësi komunikacioni është 14 herë më i vogël se ai i vdekjes nga pasojat
e duhanit.


- Kur jam i nervozuar një cigare më qetson.


- Provoni njëherë: dilni në ajër të pastër dhe
merrni frymë thellë. Ndikon çudira!


Përveç asaj që duhani dëmton shëndetin tuaj ai
dëmton edhe financat tuaja. Një shembull: në vitin 1999 vetëm në Austri u
janë shitur 15,6 miliardë cigare 2,3 milionë duhanxhijve. Me një çmim
mesatar prej 3 euro austriakët kanë djegur 2,3 miliardë euro. Nëse e marrim
një duhanxhi nga masa e përgjithshme: ky person ka harxhuar për një vit 1060
euro, për 25 vjet 26500 euro.


Nëse të gjitha këto që përmendëm më lartë janë
arsye të mjaftueshme për të pushuar me duhanin ja dhe disa nga mënyrat se si
mund ta fitoni luftën kundër tij. Duhanxhijtë që duan të lirohen nga kjo
peshë ju ofrohen pikënisje të ndryshme me qëllim të njëjtë: i lirë pa duhan.
Parimi themelor për sukses të secilës prej këtyre metodave është dëshira
absolute që ky hap të ndërmirret. Ja dhe mënyrat dhe si ndikojnë ato:


- Substancat që përmbajn nikotinë: fllasteri,
sakëzi, inhalatori, tabletat dhe pompa për hundë. Të gjitha këto substanca e
kanë një të përbashkët, ato e japin nikotinën në formë të pastër në gjak. Të
gjitha këto preparate shiten në barnatore dhe përveç pompës për hundë nuk
kanë nevojë për recetë.


- Tableta kundër duhanit. Ky është medikamenti i
parë kundër duhanit i cili nuk përmban nikotinë. Përparësija e këtij
medikamenti ëshë se ky e lufton vesin aty ku ai edhe zhvillohet, drejtë për
drejtë në tru. Kjo terapi duhet që gjatë gjithë kohës të kontrollohet nga
mjeku.


- Terapia në grupë. Së bashku me persona me
problem të njëjtë nën kontrollin e një personi kompetent analizohet vesi dhe
kështu forcohet dëshira për ta ndërprerë duhanin.


- Hipnoza, akupunktura dhe seminaret kundër duhanit ndikojnë
në mënyrë të ngjashme si terapia në grupë.


Dhe së fundi vetëm dëshira dhe vullneti i fortë
mund ta fitojnë luftën kundër duhanit.





Marrë nga revista “Universitas”